ngobadung

31 tháng 12, 2023

"QUÂN LỆNH NHƯ SƠN"

"QUÂN LỆNH NHƯ SƠN"
Năm Mậu Ngọ 1798 trong lúc chiến sự giữa nhà Nguyễn và Tây Sơn đang diễn ra ác liệt. Chúa Nguyễn Ánh đã ban 32 điều quân chính răn dạy tướng lĩnh và binh sĩ dưới quyền.
   + Sĩ tốt tòng chinh, nếu ai tự tiện vào nhà dân hãm hiếp đàn bà con gái và cướp lấy của cải, thì chém ngay, rao trong quân. Nếu vào đất giặc mà có người đem của cải biếu riêng, dám công nhiên nhận lấy, việc phát giác thì chánh phạm bị xử chém ngay.
   + Ra trận đối địch cứ tướng sĩ ai bắt được quân giặc, cứ mỗi người thưởng 5 quan, bắt được hộ quân, quán quân, đô ty, đô úy của giặc thưởng 20 quan, bắt đô đốc thưởng 100 quan... chém lấy thủ cấp thì cũng y thế mà thưởng.
   + Thắng địch không được giết chóc thẳng tay. Như địch hàng phục, phải bắt giải nộp, tự tiện giết phải tội nặng.
   + Trong quân không được đánh bạc, uống rượu. Nếu phát hiện thì quan hay quân đều bị đánh 100 roi, tiền mặt bắt được trong sòng thì thưởng cho người tố cáo.
  + Thám tử ở đất địch trở về, không được đón đường hỏi chuyện, thám tử cũng không được tiết lộ công việc. Ai làm trái đều bị chém.
  +  Binh lính ra trận mà co lùi chạy thì chém. Những chi, hiệu,đội, thập, ngũ nào mà lùi chạy thì người trưởng đều bị chém để răn mọi người. Ai dung tha thì đồng tội.
 + Hẹn họp mà đến sau thì chém đầu để răn bảo mọi người; ở trường thao diễn cũng trị tội nặng.
              Theo Sử quán triều Nguyễn.

   * Đúng là "quân lệnh như sơn" . Riêng chuyện đi họp quân mà ai đến sau (trễ) cũng bị chém thì quá kinh. Nếu áp dụng vào bây giờ thì dao rựa mô mà chém cho ngạ!

LÍNH KHỐ VÀNG TRIỀU NGUYỄN.

LÍNH KHỐ VÀNG TRIỀU NGUYỄN.
   Sau Hiệp ước Patenôtre 1884 quân đội Nhà Nguyễn hùng mạnh một thời có lúc đông đến 200.000 người nhưng sau 1884 chỉ còn vài ngàn người gọi nôm na là Lính khố Vàng chỉ đặt ở kinh đô Huế.
       Để phân biệt với lính khố Đỏ và lính khố Xanh cũng là lính người Việt nhưng do Pháp chỉ huy.
Đỏ - Xanh - Vàng là phân biệt qua thắt lưng màu vải có phần lòng thòng dưới bụng gọi là "Khố".
Khố đỏ, khố xanh được trang bị súng trường của Pháp. Còn lính khố vàng chỉ được trang bị súng điểu thương của ta và của tàu dài như cây sào giữ vịt.
       Súng điểu thương nạp thuốc đạn nén chặt phía nòng súng với viên chì. Muốn bắn phải dùng dây mồi như tim pháo, đốt cháy mới phát tiếng nổ. Tầm sát thương chừng 30m, muốn bắn viên thứ 2 phải mất vài phút. Cứ 02 hoặc 03 lính được trang bị 01 khẩu điểu thương như thế nên chiến đấu ít hiệu quả.
       Bởi vậy người xưa mới có mấy câu:
"Ngang lưng thì thắt đai vàng,
Đầu đội nón dấu, vai mang súng dài.
Một tay thì cắp hoả mai,
Một tay cắp giáo, quan sai xuống thuyền.
Tùng tùng trống đánh ngũ liên,
Bước chân xuống thuyền nước mắt như mưa" 
        là vậy!


16 tháng 12, 2023

Tấm ảnh đúng 111 năm ở Đà Nẵng.

Tấm ảnh đúng 111 năm ở Đà Nẵng.
Ảnh chụp ở ga Chợ Hàn, ngay trước cổng sau Chợ Hàn trên đường Bạch Đằng bây chừ.
Tàu lửa có đầu máy chạy bằng than nên lửa khói mù mịt với tiếng động cơ xình xịch đặc trưng. Tàu lửa cũng là thủ phạm của những vụ cháy nhà (nhà tranh) ven đường rầy.
      Hồi đó những chuyến tàu lửa nầy đã chạy qua cầu De Lattre (Trần Thị Lý) để vào Hội An hay ngược ra Sơn Trà để lấy hàng.
     Nhờ có tàu hỏa mà giữa Huế và Đà Nẵng đã ngắn lại dầu chỉ cách có một con đèo.




8 tháng 12, 2023

HỔ TƯỚNG HÔ OAI, NGƯƠI CỨU VUA TỰ ĐỨC THOÁT CHẾT TRONG GANG TẤC.


NGƯỜI CỨU VUA TỰ ĐỨC THOÁT CHẾT TRONG GANG TẤC.
Đêm 16.9 năm 1866 ở kinh đô có cuộc biến loạn do anh em Đoàn Hữu Trưng cầm đầu. Lực lượng tham gia đông cả vài trăm người, đa phần là binh lính và thợ thủ công đang xây lăng cho vua Tự Đức.
Quân khởi nghĩa do có nội ứng là Tôn Thất Cúc nên đêm hôm đó đã lọt vào hoàng cung chiếm Điện Thái Hòa và Điện Cần Chánh và tiến sát vào Tấu Môn nơi ngủ của vua Tự Đức nhưng rất may có sự xuất hiện kịp thời của viên chưởng vệ Hồ Oai cùng nhóm binh sĩ Cẩm y đã có mặt và họ nhanh chóng đóng cánh cửa Tấu Môn đúng lúc.
      Trong gang tấc lưỡi gươm của Đoàn Hữu Trưng chỉ kịp róc dọc khe cửa chém rớt một lỗ tai của Hồ Oai.
      Sau lần lập công to nầy, Hồ Oai được trọng thưởng và thăng chức. Vua Tự Đức cũng không quên cho đúc một lỗ tai bằng vàng ròng gọi là "đền" cho người có công.
Đối với công trạng "cứu chúa" nầy. Nếu lỡ có mất 01 cánh tay đi nữa cũng được vua "đền" một cánh tay khác bằng vàng y huống chi chỉ một lỗ tai!
Tiếc là y học thời đó chưa đủ trình độ gắn lại chiếc tai sứt cho ông tướng họ Hồ.

TRƯƠNG TIỂU HOC THƠI NAM KY THUÔC PHÁP

 Một trường Tiểu học ở nông thôn thời thuộc Pháp.
Trường tiểu học ở Nam Kỳ, bắt đầu đào tạo lớp "trí thức" đầu tiên cho Nam kỳ lục tỉnh. Ban đầu họ lấy học sinh primaire để đào tạo thành thông ngôn, thư ký, trả lương cao để rồi... "tối tối sâm banh sáng sữa bò".
         Thời kỳ mà chữ ta của các thầy đồ, đào tạo ra những ông Nghè, ông Cống cũng phải chịu "cảnh nằm co" thất thế!.
         Cũng cái thuở ban đầu ấy, nhiều nhà giàu còn ngại chưa cho con theo học chữ tây vì lo triều đình sẽ quay trở lại đất Nam Kỳ. Sinh ra cảnh oái ăm, họ cho con tá điền, đi ở, giữ trâu đi học chữ tây thay cho con mình... về sau con cái của những người làm thuê có người làm tới Đốc Phủ sứ!

CHUYÊN XƯA: ÔNG QUÁCH ẤU ĐI KIÊN

ĐƠN KIỆN XƯA (ĐÃ 126 NĂM)
     Thạch An tổng - Xa Man thôn
     Dân bản Triều Châu Quách Ấu.
     Bẩm quan lớn đặng hiểu (rõ). Vào hồi ngày mồng 02 tháng 02 năm Bính Thân có tên Hỏa Tỳ (người Hoa) tên Thiên Bữu, tên Phụng Tống (người Việt) ngụ làng Xa man có vay của tôi 120₫00 giao mãn năm (cuối năm) thì trả cho tôi 460 giạ lúa thì trừ hết số bạc ấy, có tên Kiên làm giấy cho tôi mà nay 03 tên không chịu trả lúa cho tôi. Nên tôi xin quan lớn đòi 03 tên đó tới tòa dạy nó trả 460 giạ lúa cho tôi. Bằng (nếu) nó không có trả thì biến (phát) mãi gia sãng (sản). Nếu nó không có gia sãng (sản) thì xin quan lớn bắt bỏ tù nó.
                           Nay bẩm
                    Le 13 Fevier 1897
Quách Ấu.


      * Đời vốn bất công, lừa lọc cho nên kiện tụng trong dân là chuyện muôn đời thời nào cũng có.
Nhà giàu Quách Ấu, dân Hoa kiều ngụ cư ứng tiền trước cho dân bản địa tới mùa lấy lúa. Đây cũng là kiểu cho vay phổ biến thời đó. Ngặt là 03 ông nhận tiền ăn tiêu hết nhưng không chịu trả lúa nên mới bị ông Quách Ấu kiện.
       Đơn kiện nầy chắc cụ Quách phải nhờ thợ viết thảo đơn. Đơn quá "dài tay", hướng dẫn quan lớn tịch thu tài "sảng" bán biến mãi. Nếu không có tài sản thì bắt bỏ tù nó.
       Nghĩa là cụ Quách quyết chí bắt tù 03 tên lường gạt cho bỏ ghét dầu có mất mấy trăm giạ lúa cũng đặng.
                *1 giạ lúa bằng 20kg lúa.