THƯ CỦA PHẠM PHÚ THỨ & HOÀNG DIỆU GỞI KHÂM SAI HỌ HOÀNG VỀ VIỆC CỨU TẾ CHO DÂN QUẢNG NAM BỊ ĐÓI DO THIÊN TAI

Cụ Phạm Phú Thứ 1821 -1882

   Tuy làm quan ở xa quê nhà nhưng 02 danh sĩ đất Quảng là Phạm Phú Thứ, Tổng đốc Hải Dương - Quảng Yên và Hoàng Diệu, Tổng đốc Hà Nội vẫn canh cánh nỗi đau do thiên tai gây cảnh mất mùa đói kém, người chết ở quê nhà Quảng Nam.
     Hai ông cùng đứng tên gởi Khâm sai họ Hoàng (Hoàng Kế Viêm ?) đang được vua cử đi cứu tế khẩn cấp cho dân Quảng Nam, mặt khác ông cũng nhờ vào mối quan hệ của mình với người Pháp để nắm tin tức và nhờ họ cùng cứu tế giúp.
      Đọc thư của 02 ông mới hiểu thêm tấm lòng với quê nhà.
      Thư nầy được viết vào cuối năm 1876 do Phạm Phú Cường cháu đời thứ 5 của ông gởi cho tôi.
Cảm ơn Cuong Pham Phu .



     Thư của Phạm Phú Thứ và Hoàng Diệu
GỬI QUAN KHÂM SAI HOÀNG ĐẾN QUẢNG NAM CỨU GIÚP – KÝ KHÂM SAI HOÀNG VÃNG QUẢNG NAM ĐIỀU TẾ
      Tỉnh Quảng Nam ta đang ở tình huống cấp bách khó khăn về lương thực. Từ khi được quý đài cầm cờ tiết đến cứu giúp, người trong tỉnh trông cậy vào điều ấy. Người ở xa cũng vui mừng khôn xiết. 

          Nhưng trung tuần tháng này, Thứ tôi tiếp quan Năm (Đại tá), phái viên của nước Pháp đến nói, tàu chiến của họ trên đường ra Bắc qua cảng Đà Nẵng vừa gặp gió bão tràn đến, nhà tranh trôi nổi, quan dân cất chứa thóc lúa vì bị lũ lụt nên kho trống rỗng, bị đói tràn lan và chết rất nhiều. Nha Thương chính đã gửi thư cấp báo và đến hỏi sự thực, trước sau một lời là phải gấp kêu gọi thuyền gạo đến bán để cứu sự cháy bỏng đã đến chân mày (ý nói việc cấp bách).

       Hỡi ôi ! Sinh linh phương này kiếp vận đến thế ư ! Quy về nơi điạ lợi thì chưa phục hồi, nhân hòa chưa đáng tin, tức đã có lời này. Nhưng từ xưa chưa từng có vùng đất nào mà trong hơn 20 năm phải chịu tai ách, đói kém đến như thế này. Thực là không biết việc đó sao lại như thế. Tỉnh Đông (Hải Dương) nơi Thứ tôi phụng mệnh triều đình, tổng đốc Hải An kiêm Tổng lý Thương chánh ở đây đã ra lệnh đến các thuyền buôn gạo phụ vào với các thuyền của Tây đi nhanh đến nơi, và tiếp sau thêm ba, bốn chiếc thuyền lớn nữa. Dùng người ngoại quốc để cứu dân ta đang lúc đói khát, thật là tình trạng hiện nay ẩn nỗi xót xa. Huống gì ta khuyến khích họ nhanh tới đến cứu chẩn, họ lại có thể theo đó mà đánh chiếm nơi này ư ! Ngày trước đã gửi sớ trình xin miễn thuế cảng (chưa tiếp được bản sao của Bộ), khiến họ vui vẻ ứng cứu dân bị đói. Gạo bán và gạo nhà nước tiếp tục lưu thông nhờ đó sớm chiều có thể nhân đó mà trù hoạch kỹ càng kế sách tốt đẹp về sau.
      Quý đài gần đây đích thân xem xét cứu giúp có phương sách, tưởng rằng toàn cõi sẽ yên lành không lâu sau. Vào tiết Nhất dương, thuận cầu huynh may mắn.
                     PHẠM PHÚ THỨ
(PHẠM PHÚ CƯỜNG, Cháu 5 đời chép lại).

Trả lờiChuyển tiếp Thêm lượt thể hiện cảm xúc