Dân Đà Nẵng đón vua vi hành

Dân Đà Nẵng - Tourane xưa mang cờ phướn kéo nhau đi đón vua vào Đà Nẵng - ảnh nầy được chụp trên Quai Courbert dọc bờ sông Hàn ( tức đường Bạch Đằng bây chừ). Còn đón vua nào? Có lẽ là đón vua Khải Định, vì lúc đó ông có vào Tourane để đưa Hoàng tử Vĩnh Thụy đi du học ở Pháp vì lúc đó tàu thủy chỉ đón khách ở Tourane sau đó mới vào Saigon để đi Pháp - giai đoạn đó chừng năm 1922.
Ta thấy trụ đèn công cộng còn thắp bằng đèn dầu chớ chưa có đèn điện và con đường lúc ấy cũng còn là đường đất muôn thuở. Mọi đi đón vua nên đều ăn mặc tươm tất so với ngày thường.
Nhìn hướng đi của đoàn người, mình đoán họ từ vùng Thanh Khê hoặc xa hơn một chút là Nam Ô - đi dọc theo ven biển kéo về đây!

DUY XUYÊN, QUẢNG NAM "SỤP" ĐƯỢC CỌP.

ĐỌC BÁO XƯA TRÀNG AN SỐ RA NĂM 1938
DUY XUYÊN, QUẢNG NAM SỤP ĐƯỢC CỌP.
Hôm 18.7.1938 trâu của ông xã Nhạn ở An Bằng, hạt Duy Xuyên thả ăn trong núi, chẵng may bị một con cọp bắt con trâu, ăn hết gần nửa con, chủ mới hay.
  Ông xã Nhạn bèn đem bẫy vào gài chỗ nửa con trâu còn thừa lại.
   Sáng hôm sau vào thăm bẫy thì quả nhiên một con cọp mắc bẫy rất to, 4 người khiêng không nỗi.
   Một con trâu mà đổi được con cọp, còn rẻ chán.
                            PV. (phóng viên)
Chú thích: An Bằng thuộc xã Đại Thạnh, Đại Lộc nay, khi xưa thuộc hạt Duy Xuyên, Quảng Nam.
Ai đời Đại Lộc mà cũng nhiều cọp huống chi Hiên, Giằng, Trà My, Phước Sơn... chắc cọp đi thành đàn.
      Nói thêm:
        Cọp có thói ăn không hết thì kiếm chỗ giấu mồi để bữa sau ra xơi tiếp.
        Ông Đoàn Giỏi kể chuyện có người bị cọp ăn thịt còn để lại một nửa. Dân làng vận động để xác lại đừng chôn mà tổ chức phục kích. Quả nhiên hôm sau "ổng" trở lại và bị sa lưới.
       Có ông cọp khác, thời chống Pháp có thói quen ăn thịt người. Cứ mỗi khi nghe tiếng súng nổ vang trời là nó mò ra trận địa ăn thịt người thỏa thích... trở thành "phản xạ có điều kiện". Thành thử khi có người bị thương chuyển ra phía sau thì đơn vị phải cử người lui sau bảo vệ xác và người bị thương - kinh thiệt.
       Hung ác là vậy cuối cùng cũng bị diệt thì thấy "ổng" chỉ có 03 chân cho nên khả năng săn mồi kém ... "đành" đi kiếm xác người ăn... cho khỏe!

Velo Solex

Velo Solex

Là loại "xe đạp có gắn máy" rất được các bà, các chị thời xưa yêu thích vì dáng dấp rất phụ nữ của nó nhưng có lẽ Velo Solex đẹp nhất là khi nó đi "combo" với chiếc nón lá và áo dài Việt Nam.
Nghe nói hãng Solex của Pháp đã hốt bạc với kiểu xe nầy với 8 triệu chiếc đã bán ra trên toàn thế giới.
     Tui cũng có dịp đi thử nó vài lần từ bà chị hàng xóm với tiếng nổ xì xì cũng hay nhưng có điều mau mòn lốp trước và đầu xe còn nặng mỗi khi vào cua.
     Ảnh là cô và trò cùng Velo Solex trong sân trường.

CHIẾC XE ĐẠP CỠ LỐP 550 CỦA TÔI HƠN 60 NĂM TRƯỚC.

CHIẾC XE ĐẠP CỠ LỐP 550 CỦA TÔI HƠN 60 NĂM TRƯỚC.
Tui còn nhớ lên lớp 5 mẹ tôi mua cho chiếc xe đạp giống y như chiếc nầy. Vì là chiếc xe đầu đời nên tui còn nhớ luôn hiệu xe là UTAGO giống y hiệu xe của "thèn" ni, xe tui sơn màu con két, chắc xe hắn cũng con két. Xe mua của tiệm bán xe đạp trên đường Hùng Vương, Đà Nẵng, có viết hóa đơn tên tui đàng hoàng - giá 500 đồng - xe mới căng, đẹp hơn nhiều so với xe hắn. Chắc hắn cũng mua cùng thời với tui nhưng do phá quá nên xe hắn đã mất "gạc đờ bu lẫn gạc đờ sên và phọt ba ga" rồi. (nói tiếng tây cho oai)
Mua xong tui dắt bộ về nhà, mẹ tui đi sau, nhà tui lúc đó gần ciné Chợ Cồn. Hôm sau mới dám đem ra "mở hàng" rồi nhờ ông thợ "chế" cho chiếc phanh sau để đạp lui là thắng cái re - ẹ - e - t trượt dài quay đầu, rất "mode" thời đó.
Về sau nhờ chiếc xe mà tôi tự đạp đi học không ai đưa đón.

Mobylette

Mobylette
Hồi chưa có xe gắn máy Nhật "thống lĩnh" đường phố thì xe máy Pháp, Đức, Ý là phổ biến.
Xe Châu Âu luôn "ăn chắc mặc bền" đồ chi cũng bằng sắt với thép. Không dùng nhựa như xe Nhật hay Tàu bây chừ.
     Chiếc Mobylette nầy chẳng hạn, nặng trịch, xi lanh mạ crom, nếu có thay thì chỉ thay piston. Máy 2 thì nên dùng xăng pha nhớt. Dựng chân chống giữa, bóp "e" đạp vài vòng là nổ, gặp lúc trở chứng không chịu nổ thì đạp cũng chóng mặt (hồi đó chỉ đứng ngó người lớn đạp chứ chưa hề đạp bao giờ). Ấn tượng nhất là tiếng còi xe, ấn cái nút nhỏ là tiếng "be be, be be" như con dê già gắng sức.
      Ba tôi và bác tôi cũng sắm mỗi người một chiếc. Đi đâu về tui thấy mấy ổng lau chùi cẩn thận, phần inox hai bên thùng xăng soi gương được. Đến màu sơn xanh cũng "lên nước".
     Lâu lâu mới được chở đi một vòng ... mà lần mô cũng nghe dặn đừng thò chân vô bánh xe nghe.
     Xe chạy thấy sướng (chừ gọi là tự hào) ghê lắm!

Đà Nẵng xưa - bảng quảng cáo của một hiệu ảnh xưa

 

Đà Nẵng xưa

Một tấm quảng cáo kiêm luôn chỗ để xe đạp.
Quảng cáo rất nghệ thuật, nhìn là biết một tiệm chụp ảnh - một người thợ ảnh bận rộn với 6,7 máy ảnh quanh người trong một tư thế chụp đúng dáng "chống rung".
    Nhiều người Đà Nẵng đã nhìn thấy hình quảng cáo nầy cách đây mấy chục năm, riêng tôi phải nói là rất có ấn tượng.
     Tiệm nầy nằm đối diện Chợ Hàn, Đà Nẵng với cái tên rất xưa "Photo Tự Do" còn trên bảng đó.

Mộ chung hai chí sĩ Quảng Nam ở Huế.

Mộ chung hai chí sĩ Quảng Nam ở Huế.
    Một người quê ở Nghi An, tổng Phước Tường, Hòa Vang. Một người quê làng Tư Phú , tổng Đa Hòa, Điện Bàn - quê quán hai nơi, không là anh em bà con. Một ông theo Tây học, một ông theo Nho học nhưng khi mất đều nằm chung một huyệt ở tận xứ Huế.
     Khi cuộc KN của VNQP Hội bị thất bại. Hai ông đã tự viết trần tình khẳng khái nhận hết trách nhiệm về mình. Sẵn sàng nhận lấy án chém để vua Duy Tân thoát án tử hình.
    Mộ chung của 02 ông được VNQP Hội đưa về chôn chung ở đây đã 110 năm.
    Hai ông là chí sĩ yêu nước Thái Phiên và Trần Cao Vân.

"Chú" bé bán cà rem ở Đà Nẵng xưa/The little boy selling ice cream in old Da Nang/Le petit garçon vendant des glaces dans le vieux Da Nang

"Chú" bán cà rem ở Đà Nẵng xưa?

     Chú nhỏ mà tướng không dễ ai ăn hiếp. Thùng cà rem của họ đa phần bằng xốp (lấy từ thùng chứa đạn đại bác của Mỹ ) thùng của chú cũng xốp nhưng ốp thêm ván cho bền. Tiền bán cà rem được bao nhiêu chú nhét bị (túi) trên.
   Chú chọn nơi nầy để hành nghề cũng được vì mấy anh chị học sinh trưởng Trung học Sao Mai (xeo xéo Cổ Viện Chàm) cũng hay đứng chờ vô học 2 giờ sau nên khát nước thèm kem.
        Vậy có thơ rằng:
Chú bé cà rem Đà Nẵng xưa
Trông chừng chững chạc chẳng thua ai
Trên vai một nách thùng kem nặng
Thương cảnh tuổi thơ sớm lụy đời.
(ảnh của người Mỹ chụp)

Trung tâm Văn hóa Hoa Kỳ & Hội Việt Mỹ trước năm 1975 tại Đà Nẵng./American Cultural Center & Vietnamese-American Society before 1975 in Da Nang.

Trung tâm Văn hóa Hoa Kỳ & Hội Việt Mỹ trước năm 1975 tại Đà Nẵng.
     Sau 1975 là trường cấp 1.2 Hoàng Văn Thụ, rồi PTCS, THCS, nay là trường Tiểu học Hoàng Văn Thụ, số 24 Trần Phú - Đà Nẵng.
     Tôi có dạy 03 năm ở trường nầy vào cuối thập niên 80 với môn Sử - Địa.

Hòa Quý - Đà Nẵng 1978 (tức xã Hòa Lân tên cũ).

Hòa Quý - Đà Nẵng 1978 (tức xã Hòa Lân tên cũ).
Trong ảnh có 02 người đều chống nạng, họ đang mồi thuốc cho nhau trước một nghĩa trang có 45 học sinh bị chết do bom Mỹ thả lạc năm 1965 nghĩa trang nầy hiện nay vẫn còn thuộc thôn Mân Quang. Đã được xếp loại Di tích lịch sử cấp tỉnh.
Cùng thời điểm nầy tôi mới 23 tuổi, được phân công về dạy học tại đây. Khi đó đất đai còn rãi rác bom mìn, xung quanh toàn cát trắng không một màu xanh. Từ Tỉnh lộ 16, chỗ cầu Biện Non Nước còn nhìn thấy hàng cây xanh dọc Miếu Bông (QL1). 

      "Đặc sản" lúc đó ở đây là bọ chét, rất nhiều con bọ đen đen chỉ bằng con kiến sống lẫn trong cát nhưng búng nhảy rất nhanh, chúng thích chuôn vô ống quần, tay áo rồi chích, vết chích đỏ và ngứa rát. Điều đặc biệt bọ chét chỉ thích chích những người mới đến đây, còn người ở lâu thì tuyệt nhiên ... tha ?
            (Tấm ảnh do PV CHDC Đức chụp)

Ăn cơm trưa ở Huế./Déjeuner à Hué/รับประทานอาหารกลางวันในเมืองเว้

Ăn cơm trưa ở Huế.
Một quán cơm ngon với các món đặt trưng Huế như cá bống kho tộ, canh cá dìa, cà pháo chấm ruốc, thịt kho sả ruốc...
     Ngồi xung quanh là 01 đoàn các "ma sơ" thuộc giáo phận miền Nam hơn 40 người đang ở Huế. Họ vào trật tự, dùng bữa trong yên lặng cho đến khi họ rời bàn ăn.
     Mình vào trước lại ra sau nhưng nhìn quanh thấy chén đũa, tô bát của những bàn khi ăn xong đã được các Sơ sắp xếp gọn gàng, sạch sẽ trước khi rời quán.

TẢN MẠN VỀ CHÓ!/Rambling about dogs/Randonnée sur les chiens

 

TẢN MẠN VỀ CHÓ!

Thuở xưa người còn đói huống chi chó. Vì vậy chó hay mèo phải tự thân kiếm miếng ăn ngoài tự nhiên như bắt chuột, ếch nhái chẳng hạn.
    Chó vốn là bạn của con người nhưng cũng phải tự "mưu sinh". Món cực chẳng đã là xxx con nít.
    Trong ngày chỉ cần nghe tiếng gọi của chủ là chó lang thang đâu đó vội vã vẫy đuôi chạy về để "hành sự" vì không phải lúc nào cũng có sẵn.
    Vì ăn uống thiếu chất nên chó ta ngày xưa ốm yếu lờ đờ mệt mỏi, xxx chó nhẹ như bấc nhưng tiếng sủa là vẫn lanh lãnh khi nhà có người lạ.
    Chó bây giờ đều sung sướng, đau ốm được đi bác sĩ, ăn có món riêng, trời lạnh có áo mặc, thỉnh thoảng còn đi spa để cắt móng, tỉa lông làm đẹp, chiều chiều còn được chủ dẫn đi dạo thể dục.
   Ngày nay chó quen ăn ngon nên quên đi bản năng ăn món của thời cơ cực. Nay thấy xxx là chó liền đi lơ.

Chợ Hội An (Faifoo) hơn trăm năm trước.

Chợ Hội An (Faifoo) hơn trăm năm trước.
Ta còn thấy ngôi "Chùa" Ông, thờ Quan Công phía xa (có chấm đỏ). Ngôi đền nầy xây dựng năm 1643.
     Chợ vừa lợp ngói vừa lợp tranh. Đoạn sông nầy bị lở khá nhiều, người ta phải đóng kè tre để giữ.
    Ảnh từ ngoài sông chụp vô, tức mặt sau của chợ Hội An bây giờ.

Ông vua mắc bịnh điên dẫn tới việc Nhà Lý mất ngôi về tay Nhà Trần./The king suffered from madness, leading to the Ly Dynasty losing the throne to the Tran Dynasty

CHUYỆN XƯA THEO SỬ SÁCH
Ông vua mắc bịnh điên dẫn tới việc Nhà Lý mất ngôi về tay Nhà Trần.
Đó là vua Lý Huệ Tông đời Nhà Lý thứ 8, ông ở ngôi vua được 14 năm. Sau đó mắc bịnh điên. Thường tự xưng "Thiên tướng giáng trần", tay cầm cờ, giáo mác múa hát suốt ngày đến khi mệt, khát nước thì uống rượu rồi ngủ li bì. Lúc trời giông sấm sét thì sợ hãi, sai người đào hầm để trốn.
     Tình trạng nầy kéo dài khiến ông không thể tiếp tục làm vua và quyền hành dần dần rơi vào tay anh vợ là Trần Tự Khánh (Khánh là anh ruột của bà Trần Thị Dung, bà nầy là vợ của vua Lý Huệ Tông) Trần Tự Khánh cấu kết cùng Trần Thủ Độ cùng lộng quyền thao túng triều đình. Sau đó họ bàn đưa Lý Chiêu Hoàng là con gái của Huệ Tông lên ngôi vua rồi dàn xếp cho Chiêu Hoàng mới 7 tuổi - cưới Trần Cảnh 8 tuổi để rồi sau đó Chiêu Hoàng lại nhường ngôi cho Trần Cảnh, dẫn tới Nhà Lý mất ngôi.
     Tiến thêm một bước cho chắc, Trần Thủ Độ tư thông với vợ vua Huệ Tông là Trần Thị Dung ( tức mẹ của Chiêu Hoàng) rồi lấy luôn bà nầy làm vợ và buộc triều đình phong cho mình chức Quốc Thượng Phụ nhằm thâu hết quyền lực.
     Việc "chuyển giao" quyền lực quá êm đẹp đều do một tay "đại mưu lược" Trần Thủ Độ!

Ông Ích Đường và Phong trào chống thuế 1908 ở Hòa Vang - Quảng Nam./Ong Ich Duong and the 1908 Anti-Tax Movement in Hoa Vang - Quang Nam

Phong trào chống thuế 1908 ở Hòa Vang - Quảng Nam.

"Dân nước Nam như cỏ gú, giết Đường này còn có trăm nghìn Đường khác. Bao giờ hết mía mới hết Đường!"
      Câu nói trên là của Ông Ích Đường nói ra ít phút trước khi ông bị xử chém ở ngay chợ Túy Loan cách đây 117 năm. (Câu nói na ná giống với câu nói của Nguyễn Trung Trực - một tấm gương yêu nước lúc bấy giờ)
     Ông là một trong những người cầm đầu trong phong trào chống thuế ở Hòa Vang hưởng ứng phong trào chống thuế ở Trung Kỳ được phát động rầm rộ đầu TKXX.
      Ông Ích Đường quê làng Phong Lệ, cháu nội của Ông Ích Khiêm - dòng họ có nguồn gốc gắn bó lịch sử với giới quý tộc Chàm ở Quảng Nam xưa.

Hòa Phát & Phước Tường - Đà Nẵng xưa.

Phước Tường - Đà Nẵng xưa.

Hồi xưa từ Ngã Ba Huế đi về phía Nam - bên phải có đường rail là nhà dân. Bên trái là các doanh trại lính Việt & Mỹ, chỉ riêng đoạn nầy từ " Ấp Thái Hà" lên đến ngã tư PT là có nhà dân trong đó còn có 01 nhà thờ & 01 chùa và chợ. (trong ảnh).
Bên phải vẫn còn đường sắt nhưng không có tàu chạy nên người dân tự đắp đường băng qua. Dọc đường sắt là ống dẫn nước uống cho lính Mỹ từ núi PT về phi trường ĐN. (thấy trong ảnh) - ống nầy có đường kính khá lớn, bằng hợp kim không gỉ -bên trong còn tráng một lớp nhựa poly trắng cho an toàn.
Đường nầy nay có tên Trường Chinh.

Trường Nam Tiểu học Đà Nẵng.

Trường Nam Tiểu học Đà Nẵng.

   Trường mang tên nầy từ trước 1954 cho đến 1975, sau 1975 được đổi thành Trường cấp 1,2 Kim Đồng (rồi THCS), hiện nay là trường PTTH Phan Châu Trinh (mở rộng).
     Tourane - Đà Nẵng hồi đó học sinh nam tiểu học, học ở đây còn học sinh nữ học bên trường Tiểu học Phù Đổng bây chừ.

Trường Trung tiểu học Tư thục Tây Hồ - Đà Nẵng xưa

Trường Trung tiểu học Tư thục Tây Hồ - Đà Nẵng xưa nằm trên đường Phan Thanh Giản.

Trường ra đời khá lâu khoảng 1948 - 1949, lúc đầu là trại trẻ mồ côi Á Âu về sau trở thành trường học. Có lúc trường đạt sĩ số gần 1.000 học sinh.
Nay là trường Tiểu học Tây Hồ trên đường Hoàng Văn Thụ.

Những cung đường Miền Trung xưa/Ancient Central Vietnam Roads/طرق وسط فيتنام القديمة

Miền Trung xưa
Một con đường đèo bạc màu đúng nghĩa. Xe "ba lua", xe khách ì ạch bò theo những cung đường bị "cày ải" không một màu xanh bởi bom đạn, bởi thuốc khai quang hay tàn tích của những trận mưa bão khắc nghiệt của miền Trung?
      Thương cho những chuyến xe, những cung đường đầy bất trắc mà tài xế và hành khách ai cũng yên lặng như nín thở, thầm cầu nguyện cho chuyến đi được bình an về đến nhà.

Làng Vạn chài Huế 1967/Hue Fishing Village 1967

HUẾ 1967
Tấm ảnh được chụp từ cầu Gia Hội xuống dòng Đông Ba.
    Có đến hàng trăm chiếc thuyền đậu dọc hai bên bờ sông. Đó là những "căn nhà" trên sông.
     Dù chỉ rộng vài mét vuông nhưng là nơi sinh sống của nhiều thế hệ. Phần lớn họ làm các nghề lao động chân tay quanh năm mưu sinh vất vả.
    Vài năm trước chính quyền Huế đã cấp đất đưa họ lên bờ định cư nhằm giúp hàng trăm gia đình thoát cảnh nghèo đói đeo đẳng hằng mấy trăm năm.
    Có điều tuy nghèo mà ngăn nắp, sạch sẽ, nhánh sông nơi họ sinh sống không thấy cảnh ô nhiễm bầy hầy như ở nhiều nơi khác.
                    (ảnh của người nước ngoài)

Vua Hàm Nghi - là ông vua bị lưu đày nhưng vẫn giữ một tâm hồn nghệ sĩ./Le roi Ham Nghi était un roi exilé mais a toujours gardé une âme artistique./ハム・ニー王は亡命した王であったが、芸術的な魂を保っていた。

VUA HÀM NGHI

    Lâu nay chúng ta biết ông là vị vua yêu nước nhưng không nhiều người biết ông còn là một họa sĩ và là điêu khắc gia tài năng thực thụ.
    Ông có hàng trăm bức tranh và tác phẩm điêu khắc được trưng bày ở các bảo tàng ở nước ngoài.
Mới đây ở Đại nội Huế có trưng bày 21 bức tranh gốc của ông. Đặc biệt ông có bức tranh được đấu giá tới 50.000 euro (1,2 tỷ) vào năm 2022 ở Pháp.
       Vua Hàm Nghi - là ông vua bị lưu đày nhưng vẫn giữ một tâm hồn nghệ sĩ.

Cà cuống với bánh cuốn

Cà cuống với bánh cuốn

Tưởng không liên quan nhưng là sự kết hợp tuyệt vời.
Cà cuống là loài bọ có cánh, hình bầu dục dài chừng 10 phân. Đặc biệt dưới bụng cà cuống đực có tuyến tinh dầu có mùi thơm để quyến rũ con bọ cái.
Còn bánh cuốn thì ai cũng biết rồi, là món ẩm thực gốc Bắc mà nay rất phổ biến khắp nơi.
Bánh cuốn thường ăn với chả lụa, rau thơm, hành phi, đu đủ xanh chua ngọt và nước chấm.
Đặc biệt chén nước chấm nếu thêm vài giọt tinh dầu cà cuống lóng lánh thì vị giác và khứu giác sẽ được kích thích bởi mùi the the như mùi quế, mùi thơm thơm nhè nhẹ như mùi thảo mộc làm chén nước chấm trở nên "bùng vị" rất khó tả.
      Ở Đà Nẵng tiệm bánh cuốn TH. có mặt khá sớm trên đường Độc Lập, hồi đó đã có tinh dầu cà cuống và ông bà chủ quán không quên ghi mấy chữ quảng cáo "Ở đây bánh cuốn có tinh dầu cà cuống".
     Chừ cà cuống trong tự nhiên ngày càng hiếm. Có lẽ nhiều người trẻ chưa thấy nó bao giờ. Vì vậy mà món bánh cuốn thiếu đi một thứ gia vị độc đáo mà thiên nhiên cho tặng.
     "Cà cuống đến chết vẫn còn cay" câu thành ngữ thâm thúy cả nghĩa trắng lẫn nghĩa đen.
(P1 Tiệm bánh cuốn T. H. trên đường Độc Lập, Đà Nẵng - P2 một tiệm ở Hanoi)

Tiệm bánh cuốn Tiến Hưng ở Đà Nẵng 60,70 năm trước

                         

Bà Ba Cẩn - Đặng Thị Nhu một trang liệt nữ anh hùng/Ba Can - Dang Thi Nhu, a heroic woman/บาคาน-ดังถิหนู วีรสตรี

Bà Ba Cẩn - Đặng Thị Nhu.

Bà là vợ thứ 3 của Đề Thám vừa là lãnh tụ của khởi nghĩa Yên Thế. Nói là lãnh tụ vì bà trực tiếp chỉ huy hậu cần, lo mua sắm súng đạn, gạo cơm, thuốc men cho nghĩa quân. Hơn nữa bà còn tham gia bàn kế hoạch và trực tiếp chiến đấu bên chồng không khác chi nam giới.
Ảnh nầy chụp năm 1908 thì sang năm 1909 bà bị bắt giam tại Hỏa Lò rồi bị đày sang Nam Mỹ, trên đường đi bà nhảy xuống biển tự vẫn mất xác.
         Bà xứng đáng là Liệt nữ anh hùng.
Tên bà được đặt cho đường Đặng Thị Nhu ở quận 1 - Saigon. Nay thuộc Phường Saigon và 01 ở phường Phan Thiết tỉnh Lâm Đồng.
     Dường như quê hương của bà Bắc Giang kể cả Bắc Ninh tên mới sáp nhập vẫn chưa có con đường mang tên bà thì phải?

DƯỚI SỰ BỨC BÁCH CỦA LỘNG THẦN - LÝ LONG TƯỜNG PHẢI BỎ NƯỚC SANG TỴ NẠN Ở HÀN QUỐC./리롱 투옹 왕자가 왜 조국을 떠나 한국에 망명해야 했는가?

CHUYỆN XƯA THEO SỬ SÁCH.

DƯỚI SỰ BỨC BÁCH CỦA LỘNG THẦN - LÝ LONG TƯỜNG PHẢI BỎ NƯỚC SANG TỴ NẠN Ở HÀN QUỐC.
     Hoàng tử Lý Long Tường là em của vua Lý Cao Tông. Thấy Trần Thủ Độ ép cháu mình là Lý Chiêu Hoàng "nhường" ngôi cho Trần Cảnh. Viễn cảnh trước sau gì cũng bị thanh trừng bởi bàn tay Trần Thủ Độ nên Hoàng tử Lý Long Tường cùng hàng chục hoàng gia thân thuộc đã bí mật ban đêm rời Đại Việt xuống thuyền đi về phía Đông Bắc. Sau nhiều ngày gian nan đoàn thuyền đã cập bờ nước Cao Ly (Hàn Quốc) và được vua Cao Tông đón tiếp trọng thị. Hoàng tử Long Tường sau đó lập công cùng Cao Ly đánh đuổi Mông Cổ xâm lược và được vua Cao Ly phong tước Hoa Sơn Quân và trở thành ông tổ của dòng họ Lý nổi tiếng Việt Nam ở Hàn Quốc.
    Hậu duệ của họ Lý hiện nay ở đây có khoảng 600 người, có nhiều người trở thành những nhân vật có ảnh hưởng trong xã hội Hàn Quốc như ông Lý Xương Căn một doanh nhân thành đạt, hậu duệ đời thứ 26 của Lý Long Tường đã nhập quốc tịch Việt và đưa con cháu về Bắc Ninh ra mắt tổ tiên ở Đền Đô năm 2010 và mới đây năm 2024 ông tiếp tục được bổ nhiệm là đại sứ du lịch Việt Nam 3 nhiệm kỳ liền ở Hàn Quốc.
      Chuyện đã xãy ra 800 năm trước mà nghe vẫn cảm động và có hậu như một câu chuyện cổ tích diệu kỳ giữa hai dân tộc Việt - Hàn.

Tô Hiến Thành không tham vàng bỏ nghĩa/To Hien Thanh, an honest mandarin during the Ly Dynasty/리 왕조 시대의 정직한 관리였던 히엔 탄에게

 

CHUYỆN XƯA THEO SỬ SÁCH

Một ông quan liêm khiết.
Hồi nhỏ đi học ai cũng biết bài học "Tô Hiến Thành không tham vàng bỏ nghĩa".
Ông là trung thần thời Lý. Quê ở Thăng Long. Khi vua Lý Anh Tông lâm bịnh nặng có di chiếu dặn ông phải phò Hoàng tử Long Cán tức Lý Cao Tông lên làm vua.
Khi vua mất, triều đình và bà Chánh thất là Chiêu Linh Vũ Thị ngõ ý muốn ông đưa Lý Long Xưởng là con trưởng lên ngôi nhưng ông nhất mực từ chối, sử chép rằng bà Thái hậu nhờ người mang nhiều vàng đến để mong ông đổi ý.
Cuối cùng theo đúng di chiếu của vua. Ông đã đưa và phò thái tử Long Cán lúc nầy đã 4 tuổi - tức Lý Cao Tông- con của bà Phi tần Linh đạo Đỗ Thụy Châu lên ngôi vua.
Đúng ra Lý Long Xưởng sẽ làm vua nhưng vì sao lại phế con trưởng dòng chánh thất?
Sử cũ có nhận xét về Lý Long Xưởng có tính hoang dâm, ăn chơi trác táng. Đặc biệt có lần Long Xường tư thông với các phi tần của vua cha.
Một trong những Phi tần dám tố cáo với vua là Phi tần Từ Thị -điều nầy khiến vua rất giận dữ và coi Long Xưởng là kẻ bất hiếu không thể trị dân.
Giữa lúc đó Long Cán tuy mới 03 tuổi khi bồng vào thăm vua cứ khóc nằng nặc đòi đội mũ của vua cha Lý Anh Tông - đến khi trao mũ đội vào đầu thì Long Cán hết khóc lại cười nên vua thương lắm!
Lý Cao Tông làm vua được 35 năm. Công lao cũng nhờ ông quan thanh liêm trung tín "Không tham vàng mà bỏ nghĩa" - Tô Hiến Thành.

Họ Ngô ở Việt Nam

Họ Ngô
     Là họ đông thứ 12 trong các họ ở Việt Nam (nhưng chỉ chiếm hơn 1% dân số). Mở đầu là cụ thủy tổ Ngô Nhật Đại, một hào trưởng người Hà Tĩnh vào khoảng đầu TK thứ 8.
     Vẻ vang nhất là thời kỳ Ngô Quyền, triều đại đã mở đầu nền độc lập của dân tộc chấm dứt 1.000 năm đô hộ giặc tàu.
     Hậu duệ xuất sắc của Ngô Quyền là Thanh Quốc Công Ngô Khế - ông được vua Lê Thánh Tông giao trọng trách thay vua điều hành đất nước khi vua thân chinh đem quân đi Bình Chiêm Nam tiến.
Ngô Khế có 11 người con trong đó các con của ông trở thành thủy tổ của nhiều dòng họ Ngô trên khắp cả nước.
1. Dòng cụ Ngô Nước là thủy tổ của họ Ngô Trảo Nha (Can Lộc - Hà Tĩnh) dòng nầy nổi tiếng có nhiều võ tướng - 18 quận công, là nanh vuốt ( Trảo - Nha) của nhiều đời Vua Lê - Chúa Trịnh.
2. Dòng cụ Ngô Quân Hiên là thủy tổ dòng họ Ngô ở Bắc Ninh.
3. Cụ Ngô Nguyên, thủy tổ họ Ngô ở Yên Phong - Bắc Ninh.
4. Dòng cụ Ngô Định, thủy tổ họ Ngô ở Nghệ An, dòng nầy có truyền thống khoa bảng với 5 thế hệ liên tiếp đỗ Tiến sĩ.
5. Dòng cụ Ngô Phúc Cơ, thủy tổ họ Ngô ở Thanh Trì, Hà Nội.
6. Dòng cụ Ngô Công Tín, thủy tổ dòng họ Ngô Nam Định. Từ dòng nầy sinh ra các chi ở Thanh Hóa, Quảng Trị, Hoài Đức - Hà Nội...
Các nhánh họ Ngô ở phương Nam đã phát triển theo quá trình Nam tiến của đất nước, bắt đầu dưới thời vua Lê Thánh Tông và các chúa Nguyễn sau nầy như họ Ngô ở Huế, Quảng Nam, Bình Định, Bình Dương, Đồng Tháp, tp. HCM... đều có nguồn gốc từ các dòng họ Ngô phía Bắc, nhiều nhất từ Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Bắc Ninh... Riêng họ Ngô ở Quảng Nam cũng có nhiều nhánh như Ngô ở Duy Xuyên (làng Thanh Châu - Duy Châu) nguyên quán Thanh Hóa, ngài thủy tổ Ngô Đình Kim theo vua vào đánh Chiêm Thành (1740) rồi ở lại lập làng Thanh Châu. Ngoài ra còn có chi họ Ngô ở Duy Nghĩa, Duy Thu, Duy Tân - Duy Xuyên. Chi họ Ngô ở Cầu Mống, Ngô ở Bảo An - Điện Bàn. Chi họ Ngô ở Đại Lộc như Đại Minh. Chi họ Ngô ở Kế Xuyên - Thăng Bình. Chi họ Ngô ở Hòa Vang như Hòa Châu, Hòa Nhơn, Hòa Tiến, Hòa Liên, Hòa Hải... cũng đều cùng con cháu họ Ngô di cư từ vài thế kỷ trước
      Tổ tiên họ là những người có ý chí tìm kiếm vùng đất mới hoặc tìm kiếm sự an toàn chính trị. Bất chấp do sự chia cắt mấy trăm năm dưới thời Nam - Bắc triều rồi Trịnh - Nguyễn phân tranh. Họ vẫn có mối duy trì nguồn gốc gia phả. Ý thức với tổ tiên cùng chung một nguồn gốc HỌ NGÔ.
      Tìm hiểu cội nguồn tổ tiên ở một đất nước có nhiều năm chia cắt, gia phả bị thất lạc và chiến tranh triền miên như nước ta là quá trình khó khăn để tìm về cội nguồn điều đó không chỉ với họ Ngô mà còn đối với các họ khác trong cộng đồng dân tộc Việt Nam.
Ngô Bá Dũng
(viết theo các nguồn từ gia phả họ Ngô Việt Nam)

Quán mỳ Quảng xưa ở Quảng Nam

Quán mỳ Quảng xưa ở Quảng Nam.
Là món ăn mà người dân xứ Quảng ưa thích nhưng không biết ra đời từ khi nào?
Quán xưa bày biện rất đơn giản và cũng rất Quảng Nam xưa - thực khách dùng bữa quanh một chiếc phản gổ, đây cũng vừa là nơi chế biến, bày biện của chủ quán, vừa là chiếc bàn ăn với những chiếc ghế dài chung quanh. Cửa quán là tấm phên tranh, cứ chống cửa lên là quán đã mở bán.
      Thực khách là những người dễ tính, nhìn kiểu vừa chăm chỉ ăn, vừa gác chân là biết món mỳ Quảng ngon cỡ nào rồi!
               Bưu ảnh đã trên trăm năm.

Bản năng săn mồi của chim Trẩu

Chim Trẩu
Khả năng quan sát săn mồi của nó rất cao, trong ảnh nó có thể xoay ngược phía sau.
Người ta nói chim Cú có thể xoay được đến 260 độ. Vì ông trời có bù trừ cho Cú. Vì cặp mắt của Cú vốn có tầm nhìn hẹp và không linh hoạt như chim Trẩu dưới đây.
       Cho nên chim Trẩu vừa có cặp mắt tinh nhanh, vừa có cái cổ xoay ngược không thua chi Cú, vừa có cặp vuốt sắc bén không thua chi loài chim ăn thịt!

Chuyến xe Lamb chiều

Chuyến xe Lamb chiều

     Sao chỉ có 198cc có nghĩa công suất máy chưa bằng 1/7 chiếc Kia Morning sao lại chở được nhiều người vậy? (Chuyện nầy thực tế nhiều người từng chứng kiến).
     Còn nữa trần xe phải rất chắc mới chịu nổi hơn 10 người trên "baga". Ống phụt trước lại là phụt đơn nhưng 02 bánh sau chạy bằng nhíp.
     Sản phẩm "made in Italy & thủ công Vietnam".

Sông Hàn Đà Nẵng xưa

 

Đà Nẵng cách đây 60 - 70 năm.

Sông Hàn còn thơ mộng, dòng sông trong xanh với những cánh buồm yên lành tươi rói màu cật tre được quét lớp dầu rái mới.
     Hai bên dòng sông không xô bồ đông đúc như bây giờ. Sơn Trà ngày ấy vẫn còn nguyên sinh. Chưa có các trạm rada mắt thần và đường sá như sau nầy. Tầm mắt dường như rộng hơn với những dãy núi thấp chạy dài bao bọc Đà Nẵng.

Hội An - Faifoo 1955 - đường Hoàng Diệu

Hội An - Faifoo 1955
Đường Hoàng Diệu, hồi đó chưa có cầu Cẩm Nam.
Nay bên phải là chợ Hội An, chỗ 02 người đi bộ rẻ trái nay là đường Phan Bội Châu.
Trước khi đổi tên Hoàng Diệu, đường nầy mang tên Đỗ Hữu Vị, tên 01 phi công người Việt phục vụ cho không quân Pháp.
Những hàng cây trong ảnh nay gốc đã to đùng, hai, ba người ôm không xuể!

Đại thần Nguyễn Văn Tường.

    Cụ Nguyễn Văn Tường.

Cụ với cụ Tôn Thất Thuyết là người nắm quyền lực tối cao trong triều đình sau khi vua Tự Đức mất.
   Trong vòng vài tháng, hai cụ đã thay đổi "thượng tầng cung đình" như thay áo.
Phế vua Dục Đức
Phế vua Hiệp Hòa
Lập vua Kiến Phúc
Lập vua Hàm Nghi.
       Cụ cùng với cụ Tôn Thất Thuyết chủ trương chống Pháp quyết liệt để bảo vệ ngai vàng.
       Sau sự kiện nổ súng bất ngờ tấn công quân Pháp của triều đình Huế bị thất bại năm 1885.
      Tôn Thất Thuyết phò vua Hàm Nghi lên núi kháng chiến còn Cụ Tường ở lại bị Pháp bắt và đày sang đảo Tahiti rồi chết sau đó 01 năm.
      Hiện nay chỉ ở Đông Hà, Quảng Trị là nơi có tên đường Nguyễn Văn Tường.

Xe trâu và đời sống du canh - du cư

Xe trâu và đời sống du canh - du cư của đồng bào dân tộc vùng Biên Hòa - Đồng Nai xưa.
Gần như là phương tiện vừa di chuyển, vừa lấy sức kéo canh tác vừa như căn nhà di động của các dân tộc như Mạ, Chơ ro, S' tiêng, Cơ ho ở vùng nầy mà người Pháp xưa gọi chung là Mois.
      Những chiếc xe trâu đúng nghĩa được kéo bởi những chú trâu to lớn khỏe mạnh. Bánh xe là những vòng gỗ có đường kính khá lớn nhưng chắc chắn đủ đưa cả gia đình băng rừng, vượt suối trong đời sống du mục xưa.

MỘT THÍ SINH LỚN TUỔI VẪN ĐI THI

MỘT THÍ SINH GẦN ĐẤT, XA TRỜI CŨNG CÒN ĐI THI.
        Ảnh một cụ ông râu tóc bạc phơ với hành trang lều chõng, bút nghiêng đi thi ở trường thi Nam Định dưới triều vua Duy Tân.
        Kỳ thi hương lấy học vị Tú tài và Cử nhân. Ai đạt Cử nhân mới có thể dự thi đình để lấy Tiến sĩ.
Tuy nhiên lúc đó Tú tài cũng đã danh giá với cả làng.
        Thời của cụ đi thi - Nho học bắt đầu suy tàn nhưng cụ vẫn đèn sách ứng thí khi tóc râu đã bạc phơ và tuổi đoán cũng đã ngoài 60.
        Chắc cụ đi thi để làm gương cho con cháu chớ tuổi nầy không ai bổ ra làm quan?
        Trước đó, kỳ thi năm 1592, có hai cha con ở Diễn Châu - Nghệ An cùng đi thi một khóa. Kết quả người cha là Ngô Trí Tri, 51 tuổi đỗ Đệ Tam giáp đồng Tiến Sĩ. Người con là Ngô Trí Hòa 28 tuổi đỗ Đệ Nhị giáp Tiến Sĩ, con đậu cao hơn cha.
       Bởi vậy dân gian có câu khen " Con hơn cha là nhà có phúc" là có từ đó. Theo đó cụ mang theo 02 cây dựng lều, một cuộn vải đay làm lều, một chiếc chiếu rơm để nằm mà viết... Một ống quyển đeo ở cổ chứa giấy làm bài. Ngoài ra trong túi còn có bút, mực, nghiên... Đúng như cụ Ngô Tất Tố miêu tả. 

      Các bạn có để ý tiểu tiết phía sau ông cụ. Có ít nhất là 02 xe bò dường như để chứa nước uống phục vụ cho kỳ thi?
Mình thấy thùng chứa giống như chiếc trống, hai đầu bịt da bò có chỗ đặt "cái lù" để lấy nước. Dĩ nhiên chiếc thùng được trét dầu rái để khỏi thấm nước từ trong.
       Riêng cụ cũng là tấm gương của sự hiếu học. Tiếc là không rõ danh tính, quê quán cụ ở đâu?

Chợ Đông Ba - Huế hơn 100 năm trước

Chợ Đông Ba - Huế.
Người anh gánh đôi thúng, một đầu là thúng đầy khoai, thúng kia là người em (?)
    Có lẽ họ từ một làng gần đó gánh khoai ra chợ bán, đầu kia gánh luôn đứa em cho thăng bằng.
   Chắc thấy lạ nên ông tây chụp ảnh và người dân liền bu quanh?
Đất kinh kỳ, chốn văn minh nên các bà đi chợ đều mặc áo dài và con nít cũng vậy. Chỉ riêng hai anh em trông có vẻ là con nhà nghèo.
Bưu ảnh trên trăm năm.

Sông Hàn Đà Nẵng cách đây 60 - 70 năm.

     

Đà Nẵng cách đây 60 - 70 năm.

Sông Hàn còn thơ mộng, dòng sông trong xanh với những cánh buồm yên lành tươi rói màu cật tre được quét lớp dầu rái mới.
Hai bên dòng sông không xô bồ đông đúc như bây giờ. Sơn Trà ngày ấy vẫn còn nguyên sinh. Chưa có các trạm rada mắt thần và đường sá như sau nầy.           Tầm mắt dường như rộng hơn với những dãy núi thấp chạy dài bao bọc Đà Nẵng.

Cơm hến Huế./Mussel rice in Hue

Cơm hến Huế.

   Hội An quê tôi hến rất nhiều nhưng không có món cơm hến.
   Huế thì đặc sản là cơm Hến, ở đâu cũng có treo bảng cơm hến nhưng dưới Vỹ Dạ mới là "kinh đô" của món cơm bình dân nầy.
    Mỗi tô chỉ từ 10 nghìn đồng cho đến 20 nghìn nhưng có thời dưới nầy có quán chỉ có 7 nghìn/ tô nhưng độ ngon thì... tùy mỗi người!
    Mẹ vợ tôi là "vua" cơm hến. Có bữa thấy bà đi chợ rồi ngồi chuẩn bị gia vị cho món nầy tôi đếm thử có bao nhiêu thứ trong tô cơm hến.
Đầu tiên ...( tôi chỉ xin liệt kê ra thôi còn chế biến thì xin chịu) Trước hết là cơm nguội để qua đêm rồi đến hến đã bóc vỏ, ruốc, bột nêm, đường, muối, vị tinh, nước mắm, ớt chưng dầu, hành tím, tỏi, gừng, mè, đậu phụng, dầu ăn, rau bạc hà, xoài xanh, rau thơm, rau ngò, khế, rau muống chẻ, da heo chiên giòn, nước dùng (từ nước luộc hến)... vậy là đếm sơ đã 23 thứ trong một tô cơm hến... còn chi nữa mời các bạn bổ sung.
     Vậy cơm hến ở đâu ngon? trả lời là ở Huế nhưng có lẽ ngon nhất là cơm hến làng Vỹ Dạ. Nếu các bạn siêng chút đi tìm quán Hoa Đông, cách Huế chừng 3km, nếu đi bằng xe máy chầm chậm chừng dưới chục phút tìm đường Ưng Bình mà tới.
                                                    Tuyệt cú mèo!

Giao lưu mừng 30 năm quan hệ Việt - Mỹ/Exchange to celebrate 30 years of Vietnam - US relations

Hôm 22.06 ở đại lộ Phan Đăng Lưu Đà Nẵng (mới mở rộng 01 đoạn - sẽ mở rộng toàn tuyến nay mai), có tổ chức "Giao lưu mừng 30 năm quan hệ Việt - Mỹ"
    Do gần nhà, tiện đường nên mình có ghé thăm.
Thấy quan hệ của Việt - Mỹ ở nhiều lĩnh vực đã đạt như trong pano giới thiệu từ các gian hàng như hợp tác thương mại, kinh tế đầu tư. Hợp tác trong lĩnh vực rà phá bom mìn trong chiến tranh. Tẩy rửa chất độc dioxin. Hợp tác trong lĩnh vực an ninh, quốc phòng, giáo dục, văn hóa.
      Đặc biệt dịp nầy còn giới thiệu nền văn hóa ẩm thực, trò chơi dân gian của hai nước.
      Mặc dầu thời gian chỉ vài tiếng đồng hồ, không gian triển lãm không lớn. Mình chỉ thoáng qua và ghi lại mấy tấm ảnh gọi là đã có đến đây!