Miếu Âm hồn và tục cúng âm hồn ở Huế

Miế

miếu Âm hồn - Huế - ảnh ngobadung

u Âm hồn và tục cúng âm hồn ở Huế

     

  Huế có nhiều dinh thự, lăng tẩm, chùa chiền, miếu mạo, trong đó có một ngôi cổ miếu có tên Miếu Âm hồn được xây dựng năm 1895 và được trùng tu cách đây chừng 2 năm, nằm ngay ngã tư  Mai Thúc Loan- Lê Thánh Tôn, đường LTT trước đây còn có tên là đường Âm hồn như muốn nhắc nhở về một giai đoạn tang tóc, bi thương của người dân cố đô.

     Miếu Âm hồn được người dân lập ra nhằm để tưởng nhớ và nơi trú ngụ của những oan hồn uổng tử trong trận thất thủ kinh đô năm năm 1885.

       Cách đây 130 năm, vào đêm 4.7.1885 nhằm ngày 22.5 năm Ất Dậu, Thượng thư Bộ binh Tôn Thất Thuyết đã chỉ huy quân lính bất ngờ dùng đại bác và quân chủ lực tấn công quân Pháp đóng tại đồn Mang Cá và khu Tòa Khâm sứ bên kia sông Hương. Do hỏa lực không tương xứng, từ khuya đến 4 giờ sáng hôm sau, quân Pháp phản công tiến chiếm kinh thành, chúng đã hung hăng đốt phá, bắn giết không chừa một ai, kể cả trẻ con, phụ nữ, người già. Một cuộc tháo chạy và bị tàn sát hết sức bi thương tang tóc. Theo ước lượng của người Pháp có đến 1.500 người bị chết tại chỗ, số  chết và bị thương khác được thân nhân đem chôn cũng ước gần bằng số đó. Đa số người chết trong trận thất thủ kinh đô là thường dân vô tội cư ngụ tại phía đông nam kinh thành Huế. Bên cạnh đó có nhiều binh sĩ, quan lại có trách nhiệm chiến đấu bảo vệ kinh thành. Sử sách nói rằng chừng mười năm, sau biến cố 1885, khi khai quật, cải táng. Người ta còn tìm thấy vô số xác dưới các ao hồ (hồ Tịnh Tâm, cầu Thanh Long), trong hố chôn tập thể người ta còn tìm thấy rất nhiều binh khí, mũ mão, bài ngà của các quan lẫn xác ngựa.

        Theo các sử gia, con đường Mai Thúc Loan  và đường Âm hồn (Lê Thánh Tôn) ngày nay nơi có ngôi cổ miếu là nơi diễn ra cuộc tàn sát đẩm máu và đầy chết chóc nhất, xác người vương vãi khắp nơi, "chết không còn chỗ chôn" thật kinh hoàng, không bút mực nào tả xiết.

     

  “Nào hồn đông hồn tây, hồn nam hồn bắc, chẳng đâu không gọi hồn về.

    Hỡi cô phu, cô phụ, cô tử, cô thần, may hãy còn mình, mình cúng

     Cúng cha anh chú bác, thím mợ cô dì ta cả thảy, đau đoàn sau cùng đau đoàn trước, tình nhất sinh nhất tử sơ khác gì thân.

     Này hương hoa vàng giấy, xôi rượu muối trà, chút gọi rằng nếm lấy hơi, xin nếm lấy lòng, nghĩa đồng chủng đồng bào, thác xem như sống.

     Hỡi tinh linh các đấng, phòng trì cho Tổ quốc trường tồn

    Này quốc ngữ đôi hàng, ao ước những chí thành năng động.      

     Than ôi! Xin hưởng”

    (Trích văn tế cổ,cúng âm hồn tử sĩ trong biến cố 1885)

   

     Tưởng nhớ người thân đã bỏ mình trong biến cố lớn năm Ất Dậu, ở Huế dường như nhà nào cũng có thân nhân tử nạn, vì vậy hằng năm từ 23 âm lịch cho đến cuối tháng 5, suốt một tuần ròng rã, đâu đâu cũng che bạt, bày mâm, lập đàn chẩn tế. Con đường mang tên Âm Hồn và nhiều nơi khác, khi đêm xuống, nhà nhà bày biện những mâm cúng phía trước. 
     Trong không khí u tịch, trầm lắng là những mâm lễ với đủ nghi thức với cau trầu rượu, chè cháo, gạo muối, hạt nổ ngũ sắc, hương hoa vàng mã. Khó khăn thì vài củ khoai, sắn luộc, đốt mía, bánh trái xanh đỏ... như “dúi vào tay” cho những oan hồn còn vất vưởng chưa siêu thoát còn lẫn khuất chốn dương gian.

                                                       

          Ngô Bá Dũng biên khảo

Cửa Đông -Huế nơi diễn ra những trận đánh ác liệt làm nhiều người chết - ảnh Ngô Bá Dũng