 |
| Lớp Sử Địa CĐSP Quy Nhơn họp mặt tại Đà Nẵng |
Sau
ngày giải phóng, anh em chúng tôi là những thanh niên từ các tỉnh Quảng Nam- Đà
Nẵng, Quảng ngãi – Bình Định (Nghĩa Bình) trong đó có nhiều người sinh ra trên
đất Bắc cùng theo cha mẹ về Nam học
chung một mái trường Sư phạm, trường CĐSP Quy Nhơn.
Khóa học hơn một năm, nhưng khối lượng bài
vở về chuyên môn, chính trị rất nhiều. Phải học cả ngày lẫn đêm, để nhanh sao sớm ra trường về giảng dạy vì
các trường đều thiếu giáo viên.
100% giáo sinh khóa sư phạm ngày ấy đều
phải nội trú với hai khu, khu A cho khối khoa học tự nhiên như Toán Lý, Hóa
Sinh, khu B cho khối xã hội như Văn, Sử -Địa. Thời khóa biểu kín thời gian,
buổi sáng, chiều lên lớp, tối tự học hoặc sinh hoạt chung tại hội trường. Những
bài hát “Đi bất cứ nơi đâu” “Lên ngàn” … và nhiều bài hát cách mạng khác, anh
em chúng tôi đều thuộc và hát say sưa với nhiệt huyết tuổi trẻ. Không chỉ trong
trường, chúng tôi còn mang những bài ca, điệu múa tập thể đi cổ động trên các
đường phố Quy Nhơn nhân dịp các ngày lễ lớn. Suốt khóa học, chúng tôi được đi
thực tế hai lần, một ở làng Sơn Mỹ, Quảng Ngãi và lần lao động giúp dân ở Hoài
Nhơn, Bình Định. Những lần đi như vậy, chúng tôi có được những trãi nghiệm bổ
ích và thu thập thêm tư liệu sống cho công việc sau nầy.
Cùng phòng 208 với tôi, có Lữ Bằng (Quảng
Nam), Nguyễn Đức Cư (Quảng Ngãi), Nguyễn Văn An (Bình Định) đều là những đứa
chăm học, mãn khóa, cả phòng bốn đứa đều là “giáo sinh tiên tiến”. Tôi chơi
thân với Trương Kim, người Hội An từ trước. Hắn có cái bụng rất to, luôn mặc bộ
bà ba đen có dây quần rút, trang phục của lực lượng “xây dựng nông thôn” .
Không biết nhờ có tài gì mà hắn luôn có món cơm cháy khi từ nhà bếp ra, từng miếng
cơm cháy lớn được cuộn tròn và giấu trong bụng. Hắn luôn cho tôi vài miếng lót
bụng cứu đói chờ giờ ăn cơm. Nói đến giờ ăn cơm là nói đến sự rộn ràng của
khu tập thể, mỗi khu có chừng 200 người. Sau tiếng chuông reo báo hiệu là tiếng
gõ muỗng với chén vang lên ở khắp các phòng tạo nên âm thanh vừa ồn ào vừa phấn
khích. Chỉ chừng năm phút thôi đã có hàng trăm người tề tựu quanh
các bàn ăn, mỗi bàn cứ đủ sáu đứa thì tự đứng vào, những thằng ăn nhiều thì
thường chọn những bàn có các nhiều con gái để xen vào. Thức ăn thường đạm bạc với vài
con cá nhỏ kho mặn, đĩa xào, bát canh rau muống, đĩa mắm cái còn nguyên con cá mắm
hoặc đôi lúc thay vào chén nước mắm được pha loãng. Vậy mà bữa nào vét hết bữa
nấy! Tuổi thanh niên ăn như trâu. Đứa có tiền được gia đình gởi vào thì buổi
sáng điểm tâm có món bún ca ri, hồi nhỏ đến giờ chỉ biết ca ri bánh mì chớ ai
lại ăn ca ri với bún! Trông giống Ấn Độ
lai Huế quá nhưng… vẫn thấy ngon.
Tối thứ bảy, chủ nhật những đứa ở Bình Định
thì xe đò về nhà, những thằng ở xa thì lòng vòng ra vô cho hết ngày, chẵng biết
đi chơi ở đâu. Chiều hôm thứ bảy nọ tôi với thằng Kim vừa chạy dọc bờ biển, vừa
la, vừa ré để xả stress, chạy hơn 3 cây số bổng thấy ven bờ một người nằm như
phơi nắng, lại gần hóa ra xác chết mới bị sóng đánh dạt vào bờ. Hoảng hốt tôi với thằng
Kim quay đầu cắm cổ chạy và đánh rơi cây viết “Hero”, nhưng hắn vẫn cứ bỏ của chạy lấy người, dù biết rằng
cây viết nầy hồi đó rất đáng giá, không dễ gì có tiền để mua lại được !
Lại nói
chuyện về ăn, do thiếu thốn cứ bày chuyện cá cược để được ăn. Ai cũng biết để
thắng độ Nguyễn Tấn Hỷ (nay là nhà thơ) phải ăn một lúc 16 ly chè đậu đen để sau đó…trợn mắt, nằm thở!
Buổi tối là giờ tự học, phòng 108 nguyên là nhà kho của khu tập thể nhưng được trưng dụng để ở, vì vậy Phòng nầy được xem như phòng tập thể, có chừng 20 giáo sinh. Do người đông nên phòng thi thoảng có tiếng "la ré" trong giờ tự học!
"Lửa cháy! lửa cháy !.... và chờ 5 giây sau hát tiếp...."trong lòng chúng ta !" ...cứ lập đi lập lại nhiều lần nhưng nhiều người ở khu tập thể cũng giật mình tưởng "Cháy " bởi cái trò "quái quỷ" mà không ai bắt bẻ được. Đó là lời một bài hát không biết do ai sáng tác? bây giờ tìm lại trong google cũng không thấy !
Buổi tối là giờ tự học, phòng 108 nguyên là nhà kho của khu tập thể nhưng được trưng dụng để ở, vì vậy Phòng nầy được xem như phòng tập thể, có chừng 20 giáo sinh. Do người đông nên phòng thi thoảng có tiếng "la ré" trong giờ tự học!
"Lửa cháy! lửa cháy !.... và chờ 5 giây sau hát tiếp...."trong lòng chúng ta !" ...cứ lập đi lập lại nhiều lần nhưng nhiều người ở khu tập thể cũng giật mình tưởng "Cháy " bởi cái trò "quái quỷ" mà không ai bắt bẻ được. Đó là lời một bài hát không biết do ai sáng tác? bây giờ tìm lại trong google cũng không thấy !
Lại nói về
chuyện thi đua tăng gia sản xuất, lớp có 4 tổ, mỗi tổ được phân một mãnh đất để
trồng rau muống, rau thu hoạch sẽ bán cho nhà bếp để gây quỹ. Tổ 2 của Bùi Phùng
luôn dẫn đầu về năng xuất, rau lên mơn mỡn xanh rờn. Về sau mới biết Phùng cùng
với 12 đứa trong tổ sáng sáng, chiều chiều múc, gánh từ nhà vệ sinh để tưới đám
rau, có lúc phân tươi còn lềnh bềnh trong thùng nước tưới.
Lại nói về chế độ phân phối, hồi đó mỗi giáo
sinh đều có chế độ phân phối như những CNVC, mỗi tháng mỗi người được cấp
05 gói thuốc lá, 1 lon sữa bột, 10 gói mì ăn liền. Có đứa nghiện thuốc thì mang
mì, sữa đổi thuốc. Sữa là món bồi dưỡng “cao cấp” được cất riêng trong tủ (mỗi
giáo sinh có 01 giường nằm và 1 tủ riêng) giấu bạn có đứa đi lao động về liền thò đầu vào trong tủ để “ăn” sữa. Do sữa bột, lại ăn nhiều nên
sặc, miệng mồm, mũi tóc một màu nhuộm sữa !
Là lớp sư phạm đầu tiên sau ngày hòa bình
nên trong lớp cũng có nhiều thành phần đi học, thương binh, bộ đội xuất ngũ,
sinh viên năm 1, năm 2 các trường đại học ở miền Nam, học sinh phổ thông vừa
đậu “tú tài” khóa đầu tiên 1974-1975, học sinh lớp 10 miền Bắc…có người 18, đôi
mươi, có người xấp xỉ gần 40 cùng ngồi ghế giảng đường. Nguyễn Điệu, Nguyễn Đức Chính.,
Ngô Đúng là lớp đã từng tham gia chiến đấu. Nguyễn Đức Chính với cây đàn
Accordéon luôn là linh hồn của đội văn nghệ, anh đã sáng tác nhiều ca khúc, bài
ca nổi tiếng “Bài ca dưới mái trường” không một giáo sinh sư phạm Quy Nhơn nào
là không thuộc. Ngô Đúng cũng bị thương tật ở bàn tay trái, ngón trỏ trên bàn tay bị cứng khớp, vì vậy trông anh lúc nào nào cũng như đang chỉ đạo. Anh là lớp trưởng
luôn sát cánh với thầy chủ nhiệm Lê Khả Trá để xem anh chị nào lười học bài với chiêu thức
“ngồi học nhưng mắt thì đã đi ngủ !” Đặng Công Chung quê ở Nghĩa Hành từng bị tra tấn,
mỗi lần lên cơn thì la hét và độc thoại giống nhau như như một cuộn
băng cassette đã thâu sẵn!.Nguyễn Điệu, người ốm nhách, cao dong dõng, nằm trên tầng ba, gường tầng, ban đêm ngủ hay mớ, hay ho, trở mình là gải sột soạt. Nguyễn Tấn Hội tuy là sinh viên nhưng đã có vợ và một con ở quê, trong tủ cá nhân của Hội có tấm ảnh chân dung của vợ được lồng khung trang trọng (không thấy ảnh của con) hằng ngày Hội mở tủ trầm ngâm rồi... hát một mình!. Nguyễn Thụy Vũ, người Bình Định, hát hay, có giọng trầm hùng không thua gì ca sĩ Trọng Tấn. Là người vui vẻ, hào hiệp, hay giúp đỡ người khác. Nghe nói anh mất khi còn rất trẻ vì bị chém nhầm vào đêm tối, lúc nầy anh vừa mới ra trường khi về dạy học ở một huyện xa nhà.
Hồi đó để được kết nạp Đoàn là một vinh dự to lớn, Chi đoàn phần lớn là đoàn viên sinh trưởng ở miền Bắc. Hằng tuần chi đoàn đều họp kín, không biết bàn chuyện chi nhưng cứ sau mỗi buổi họp, các đoàn viên trông rất hể hã, đầy sự quan trọng. Thú thực tôi với thằng Kim không quan tâm mấy, mà dẫu có quan tâm cũng không đến lượt mình. Nhưng Lữ Bằng, cùng phòng với tôi, luôn nổ lực để được vô Đoàn. Nghe nói sắp chuẩn bị được đi học lớp đối tượng thì bị dừng lại vì ai đó nhặt được tấm ảnh hồi còn là sinh viên trước 1975, trong ảnh nầy Bằng để tóc dài, quần ống loe, áo ôm, rất Hippi kiểu tiểu tư sản!
Hồi đó để được kết nạp Đoàn là một vinh dự to lớn, Chi đoàn phần lớn là đoàn viên sinh trưởng ở miền Bắc. Hằng tuần chi đoàn đều họp kín, không biết bàn chuyện chi nhưng cứ sau mỗi buổi họp, các đoàn viên trông rất hể hã, đầy sự quan trọng. Thú thực tôi với thằng Kim không quan tâm mấy, mà dẫu có quan tâm cũng không đến lượt mình. Nhưng Lữ Bằng, cùng phòng với tôi, luôn nổ lực để được vô Đoàn. Nghe nói sắp chuẩn bị được đi học lớp đối tượng thì bị dừng lại vì ai đó nhặt được tấm ảnh hồi còn là sinh viên trước 1975, trong ảnh nầy Bằng để tóc dài, quần ống loe, áo ôm, rất Hippi kiểu tiểu tư sản!
Lại nói về việc học, do tài liệu, sách tham khảo còn
thiếu thốn nên việc tự ghi chép, tốc ký trên lớp là chủ yếu, nhiều tiết học
phải chép đến rã tay. Việc tranh luận trên lớp vẫn không được khuyến khích, có
lần thầy giáo môn Địa lý dạy về sự gia tăng dân số và hệ quả của nó, giáo sinh
Trương Văn Song đã đứng lên đề cao học thuyết của Malthus. Với ý kiến nầy anh đã
bị một điểm 0 to tướng trong sổ ghi điểm của lớp!.
Thời gian học chỉ hơn một năm nhưng có
anh chịu không nổi phải tranh thủ về cưới vợ , đó là trường hợp của Cao Anh Dũng. D viết đơn xin phép nghỉ 03 ngày lý
do ông nội mất ở quê, Chi đoàn của lớp cử người về quê thắp hương cho ông cụ,
đến nơi không thấy chiêng trống mà là chú rễ với cô dâu cùng hai họ. Để bảo vệ
nội bộ thông tin nầy bị giữ bí mật đến giờ mới công bố!
Lại nói về đường xa cách trở, phương tiện
đi lại lúc bấy giờ rất thiếu thốn, khó khăn. Tàu hỏa, xe đò phải “cải lùi” để
chạy bằng than. Đón được xe về Đà Nẵng quả là không dễ. Có lần do được nghỉ lễ 3 ngày, tôi, Lữ Bằng, Nguyễn Tấn Hội và Tâm (nhà bánh mì Tiến Thành, nổi tiếng ở Đà Nẵng) bèn đón xe Lambro lên ngã ba Phú
Tài để tìm xe về Đà Nẵng. Đón mãi không xe nào dừng, thương tình một chiếc xe
tải chở đầy dừa ra Bắc đã cho chúng tôi quá giang sau thùng xe. Dưới dừa, trên
người cả bốn thỉnh thoảng phải thay đổi vị trí để được gần lỗ thông gió cho dễ
thở.
Gặp nhau sau 37 năm với bao xúc động, bao
kỷ niệm tràn về. Tôi viết mấy dòng hồi tưởng vụn vặt, nhớ đâu viết đó về
những gì đã qua, nhân buổi gặp mặt lớp Sử
Địa khóa 1976-1977 Sư phạm Quy Nhơn tại Đà Nẵng vào tháng 6 năm 2014.
Ngô Bá
Dũng
 |
| Những người bạn lớp Sử Địa |
 |
| Những người bạn trong ngày gặp mặt |
 |
| Ảnh chụp năm 1976 - Một nhóm bạn lớp Sử Địa Quy Nhơn đang đi thực tế tại làng Mỹ Lai, Sơn Mỹ , Quảng Ngãi Ảnh của Bùi Phùng được lưu giữ trong ví suốt 40 năm !. Trong ảnh, hàng đầu từ trái qua phải có Bùi Phùng (thứ hai- đang bò, chỉ chỏ), Nguyễn Thanh Minh (thứ ba -đang quì) vợ chồng cô Cúc và anh Lê Phước Đạt (áo trắng - tư thế quì) Huỳnh Thị Hậu ( trước Cúc & anh Đạt). Hàng sau cùng có La Huệ Tiềm (thứ 1), Huỳnh Viết Thùy (thứ 3 từ trái sang phải) kế bên là Nguyễn Tấn Hỷ, Ngô Đúng... |
Sau đây xin giới thiệu bài thơ do nhà thơ, nhà giáo Nguyễn Tấn Hỷ (Hội VHNT Kon Tum) sáng tác trong buổi gặp mặt.
TƯỞNG CHỪNG
(Thân tặng các bạn lớp Sử Địa
Qui Nhơn, nhân ngày họp mặt tại Đà Nẵng tháng 06/2014)
Nguyễn Tấn Hỷ
Tưởng chừng đã lạc mất nhau
Mỗi người một ngã biết đâu mà tìm
Sải dài theo mỗi cánh chim
Chao nghiêng nỗi nhớ lặng thinh giữa đời
Ba bảy năm một quãng đời
Nổi vênh bạt gió một thời bên nhau
Đã từng cộng khổ sẻ đau
Bao nhiêu kỷ niệm nhuộm màu thời gian
Tưởng chừng như đã cũ càng
Bổng dưng gặp lại ngỡ ngàng trong mơ
Tuổi đôi mươi đã xa mờ
Tóc xanh thay sắc bạc phơ mái đầu
Vết chân chim đã hằn sâu
Trong từng ánh mắt bấy lâu mong chờ
Gặp nhau lòng dạ ngẩn ngơ
Nhớ tên quên mặt thẩn thờ đoán suy
Ngày xưa còn lại nét chi
Tìm trong ký ức có gì đổi thay
Dẫu cho bao nỗi chông gai
Tình bạn đẹp mãi như bài ca dao
Mẹ ru ta tự thuở nào !
QUI NHƠN NGÀY ẤY...
Tháng 6/2014 anh em chúng tôi, những người cùng lớp
Sử-Địa I CĐSP Qui Nhơn họp lớp tại Đà Nẵng sau hơn 37 năm xa cách. Buổi gặp
thật cảm động.. Bạn bè sau bao nhiêu năm bây giờ gặp lại không nhận hết ra
nhau. Có đứa, trong quá trình công tác thỉnh thoảng còn gặp nhau, có đứa xa hẳn
bao nhiêu năm rồi bây giờ thay đổi quá nhiều nên không nhận ra nhau. Thật là
lâu quá rồi mà. Thời gian gần 40 năm đã qua đi và làm phai mờ đi tất cả...
QUI NHƠN NGÀY ẤY...
Tác
giả TRƯƠNG KIM
 |
| Từ trái qua phải Hồ Văn Bá, Bùi Phùng, Ngô Bá Dũng, Trương Kim tại tiệc cưới con trai Hồ Văn Bá ở Điện Bàn |
Nhân đọc bài thơ của Nguyễn Tấn Hỷ và Vài điều tản mạn
về lớp Sử -Địa I CĐSP Qui nhơn của Ngô Bá Dũng, người bạn thân một thời gắn bó
dưới mái trường Sư phạm và sau này ra trường vẫn gắn bó tình cảm như xưa, tôi
mới có ý định cũng viết một cái gì đó về những ngày đáng nhớ của một thời cắp
sách đến trường để chuẩn bị cho bước ra đời lập nghiệp...
Sau ngày quê hương giải phóng, tôi vừa tròn 18 tuổi,
tuổi thanh niên với biết bao ước mơ và hi vọng khi đất nước vừa trải qua một cuộc
chiến điêu tàn hơn 20 năm biết bao chết
chóc, đau thương. Tôi còn nhớ như in trước đó không lâu, khi đang còn ngồi học
dưới mái trường TQC mà trong túi tôi luôn mang bên mình là Thẻ học sinh kèm
theo giấy hoãn dịch vì lí do học vấn có thời gian gia hạn là ngày 31.10.1975 để
sẳn sàng xuất trình khi cảnh sát xét hỏi khi đi trên đường.. Thế có nghĩa là
nếu năm học ấy tôi không đỗ tú tài thì chắc chắn quân trường Đồng Đế-Nha trang
sẽ chờ thế hệ chúng tôi ở đó. Thế là chúng tôi phải cố gắng học, và học vì bạn
bè tôi lúc ấy cũng đã có nhiều đứa phải rời trường đi lính khi mà lứa tuổi lớn
hơn tôi mà phải ngồi chung một lớp. Và cũng có đứa ra đi vĩnh viễn khi tuổi đời
còn quá trẻ. Chiến tranh mà..Tôi được may mắn còn ngồi lại mái trường đến ngày
giải phóng và học tiếp chương trình cách mạng để được thi và tốt nghiệp tháng
8.1975 với tấm bằng TN.THPT do nhà nước Cộng hòa Miền Nam Việt Nam cấp, một tấm
bằng tốt nghiệp có một không hai của đất nước Việt Nam từ xưa đến nay, vì chỉ
có năm ấy mới cấp tấm bằng này thôi !.
Khi ấy, quê hương vừa mới giải phóng, đất nước thanh
bình. Lúc bấy giờ thế hệ chúng tôi vừa mới lớn, lại vừa Tôt nghiệp phổ thông mà
cơ hội nghề nghiệp đang mở ra thật rộng rãi. Tôi đăng ký thi Đại học y khoa ở
Huế nhưng không đỗ. Tôi lại tiếp tục đăng ký thi vào Sư phạm Qui nhơn. Và thật
may với những kiến thức còn nong hổi, tôi đã đỗ và được gọi nhập học. Cả nhà
mừng rỡ vì tôi là con trưởng trong nhà với một bầy em nheo nhóc mà không đi
học, đi làm thì lấy gì nuôi sống bản thân. Hơn nữa lúc bấy giờ mà ra trường làm
giáo viên cấp hai là oách lắm chứ…
Tôi vẫn còn nhớ ngày đầu tiên vào trường nhập học. Đó
là một buổi sáng đầy sương của những ngày đầu Xuân năm 1976, tôi dậy thật sớm
với mọi hành trang đã chuẩn bị từ mấy ngày hôm trước. Đúng 5 giờ sáng, chiếc xe
máy của ông bố người bạn là Nguyễn Thị Kiều, vừa là bạn học cùng lớp hồi 12 lại
cùng thi đậu và cùng nhập học với tôi tại QN vừa đến trước nhà và chở tôi cùng
với Kiều lên bến xe Hội An để ra Đà nẵng mua vé xe vào Qui nhơn. Và cũng thật
tình cờ sáng hôm ấy, tôi và Kiều cũng gặp Phạm Thị Thêm, sau này cũng cùng lớp
đi học như chúng tôi. Cả ba chúng tôi mua được vé và rời Đà nẵng khi đã gần 9
giờ sáng. Đến quá trưa xe mới vào Thị xã Quãng Ngãi và dừng lại tại chợ Quãng Ngãi
để dùng cơm trưa. Mãi đến 5 giờ chiều hôm ấy xe mới vào đến Qui nhơn. Chúng tôi
hỏi đường về trường CĐSP và đến trường khi trời chập choạng tối. Lần đầu tiên
xa nhà, xa người thân, ban đêm lại ở một Thành phố xa lạ, bạn bè chung quanh
lại không một người quen biết, với tôi đó là cảm giác nhớ nhà, khó tả cho mọi
nỗi buồn vây kín. Những ngày sau đó cũng vậy, tất cả đối với tôi đã là quá xa
lạ vì lần đầu tiên tôi phải xa nhà hơn 300 cây số mà không có ai thân thiết ở
bên mình. Tôi nhớ đã nhiều lần viết thư về nhà và hỏi ba tôi xem kết quả lớp Sư
phạm Quảng Nam
Sau hai tháng học tập chính trị với nhiều chủ trương
và đường lối mới, chúng tôi được đi thực tế và kiến tập dạy học tại Xã Cát
Hanh, Phù Cát-Bình Định. Tôi nhớ những ngày 3 cùng để sống với dân Phù Cát thật ấn tượng. Bây giờ
mỗi lần có dịp vào miền Nam, khi xe chạy ngay qua Phù Cát, tôi lúc nào cũng
giương mắt thật to để nhìn lại quê hương Cát Hanh một thời gắn bó. Cũng tại đây
tôi đã có ý định xin qua học lớp Sử-Địa khi một lần kiến tập một thầy giáo già
dạy môn Sinh học lớp 7 tại Cát Hanh. Tôi nhớ mãi giờ học hôm ấy thầy dạy cho
học sinh bài “Con tôm đồng”. Khi vào lớp một tay thầy bưng một chậu thủy tinh,
tay kia thầy ôm chiếc cặp giáo án. Khi Thầy vào lớp đứng chào học sinh và chúng
tôi thì bất ngờ một con tôm nhảy ra khỏi chậu và sau đó như một dây chuyền, các
con tôm khác cũng nhảy theo ra ngoài và chẳng mấy chốc, bầy tôm mà thầy mang
theo làm giáo cụ trực quan đã nằm hết dưới nền lớp học và đang nhảy lung tung...
Thầy lúng túng, trong khi học sinh thì lại cười ha hả khi thấy 5,7 con tôm nhảy
tưng tưng trong nền phòng học. Có lẽ lần ấy đã đập vào trí óc của tôi và tôi
thầm nghĩ, không có lẽ nào suốt cuộc đời đi dạy của mình sau này lại cứ như ông
giáo già kia ư.
Để rồi sau đợt thực tập về trường chuẩn bị cho đợt học
chuyên môn của từng bộ môn, tôi đã mạnh dạn làm đơn và lên phòng giáo vụ xin
chuyển qua lớp Sử-Địa để học. May thay, xét thấy lớp Sử-địa còn thiếu nên các
thầy đã đồng ý cho tôi sang học ở lớp Sử-Địa I khóa đồng bằng. Chả là ở khóa Sư
phạm đầu tiên sau ngày giải phóng này của chúng tôi. Trường CĐSP Qui Nhơn đào
tạo các khóa học để phục vụ vừa cho đồng bằng lại vừa cho miền núi Tây nguyên.
Tại đây, tôi lại phải làm quen với bạn bè mới vì mới thay đổi lớp học. Cũng tại
lớp này, tôi đã thân với Ngô Bá Dũng, người ở gần Ngã ba Huế, Hòa Vang. Tôi và
Dũng đã biết nhau trước đó ở Hội An và luôn coi nhau như anh em ruột thịt. Mặc
dù tôi ở phòng 202 với mấy người bạn Nghĩa Bình như Việt, Cao Xuân Dũng, Nhơn .
Hằng tuần, tối thứ bảy và ngày chủ nhật nghỉ, cả hai đứa rũ xuống phố Quy Nhơn
để an bánh Pate xô, uống sữa đậu nành …bồi dưỡng và thi thoãng thăm thú nơi nầy
nơi kia cho vui. Có vậy nên Dũng có kể về chuyến hai thằng ra biển một buổi chiều
và gặp một xác chết trôi làm tôi phải mất cây bút Herro đáng quí. Tôi nhớ mãi,
Dũng là con nhà giàu nên ba, mẹ hay gửi tiền vào ăn tiêu đều đều và tôi đôi lúc
được Dũng cho hưởng chế độ “ăn theo”
Lại nói về Trường và lớp học Sử-Địa I. Hồi ấy, Trường
CĐSP Qui Nhơn tọa lạc trên con đường dọc biển ngoại ô Thành phố, mà muốn đến
trường, mọi người phải đi qua một khúc eo đường mà khi chúng tôi vào thì nó đã
có tên hẳn hoi. Đó là “eo nín thở”.. Chả là, trước ngày giải phóng, đây là khu
hố rác của Thành phố cứ tha hồ hằng ngày nhận rác thải của cư đân, nhất là rác
khắp thành phố tuồn ra biển nên luôn bốc mùi "nồng nàn" nên mọi người phải nín
thở khi qua lại đoạn đường này..Chính vì vậy mà nó có tên là "eo nín thở". Đến khi
chúng tôi vào trường, cho dù đã giải phóng hơn nữa năm nhưng thói quen của dân
Qui Nhơn vẫn vậy nên khi đi ngang qua lại đoạn đường này chúng tôi vừa chạy lại
vừa nín thở nên cũng có lúc phải bở hơi tai…Trường của chúng tôi nguyên là
Trường Sư phạm của chế độ cũ, do Hàn quốc xây dựng, tài trợ gì đó cho ngành
Giáo dục, trường chuyên đào tạo giáo viên tiểu học trước giải phóng nên sau
giải phóng chính quyền mới đã tiếp thu và hoạt động. Khóa đầu tiên là khóa Sư
phạm Trung cấp Khu Trung Trung bộ chỉ học có 4 tháng từ tháng 9/1975 đến tháng
12/1975, mà hầu hết là xét lý lịch sau khi có trình độ TNPT 12/12, chả là tôi
cũng có một ông anh cô cậu ruột của tôi học khóa nầy. Sau đó Trường chuyển lên
Cao Đẳng Sư phạm và lớp chúng tôi là lớp được tuyển sinh đầu tiên một cách bài
bản bằng thi tuyển đầu vào nên chất lượng tốt hơn. Hơn nữa thời gian học tập
của chúng tôi lại dài hơn, gần một năm với đủ các phân môn chuyên biệt Đặc biệt
giờ học của 2 môn Sử Địa thì khỏi phải nói, nó chiếm phần lớn thời gian biểu vì
chúng tôi sau này ra dạy phải dạy môn này mà. Với lại, đối với thế hệ chúng tôi lúc ấy, nghe
từ “Cao đẳng ” thì thật sướng tai, tưởng chừng như oai và oách như Đại học ấy
chứ.
Tôi còn nhớ mãi Trường chúng tôi hồi ấy do Thầy Tô
Uyên Minh làm Hiệu trưởng, thầy rất hiền hậu lại đẹp lão nữa. Dáng vẻ của Thầy
đúng chuẩn mực là con nhà sư phạm vì thầy ăn nói nhỏ nhẹ, quần áo bảnh bao,
chỉnh tề. Sau này đọc hồi ký “Đường xa gánh nặng” của Thầy, tôi mới biết thầy
đúng là con nhà sư phạm, tốt nghiệp ĐHSP Hà Nội. Trong chiến tranh thầy
làm ở Ban tuyên huấn Khu V. Thầy hay gần gủi giáo sinh. Có lần tôi và Dũng đang
đi trong sân trường thì thầy kêu lại hỏi chúng tôi học ở lớp nào.
Chúng tôi thưa thầy và nói rõ lớp học thì thầy lại hỏi một câu về Lịch sử rất
dễ mà chúng tôi đã thuộc làu. Đó là Cách mạng tháng Tám diễn ra ở Hà Nội vào
ngày, tháng, năm nào và ý nghĩa của cuộc cách mạng đối với đất nước ta ? Thầy
khen, hú hồn, tưởng thầy hỏi câu khó lắm…Lại nói về lớp. Lớp chúng tôi có Thầy
Lê Khả Trá , chủ nhiệm. Thầy rất nghiêm khắc với chúng tôi, nhưng cũng thương
chúng tôi hết mực. Đặc biệt mắt thầy bị lé nên khi nhìn mình mà mình cứ ngở như
nhìn bạn khác, chính vì thế mà nhiều bạn bị Thầy bắt liệt vị khi nói chuyện
hoặc khi quay cóp khi kiểm tra. Tôi là học sinh khá của lớp. Tôi nhớ mãi có lần
Thầy vào lớp dạy Địa lý và hỏi; Các chủ trương của Đảng và Nhà nước phải thực
hiện như thế nào cho tốt? Cả lớp ai cũng không hiểu ý thầy. Tôi mạnh dạn giơ
tay và trả lời với Thầy là tủy theo tình hình thực tế tại địa phương. Thây khen
và cho tôi điểm 9. Ngoài Thầy Trá, tôi còn nhớ nhiều Thầy dạy rất hay nữa như
Thầy Cảnh dạy Lịch Sử phần hiện đại của Việt Nam
Đến đây, tôi mới nhớ chuyến cả trường chúng tôi, nam
thì mang gậy, nữ thì mang vòng và chúng tôi xuống đường hát mừng Ngày Quốc Hội
họp ở Hà Nôi để thống nhất đất nước hai miền Nam-Bắc vào tháng 2 năm 1976. Cả
trường hàng ngàn giáo sinh chúng tôi vừa đi vừa hát theo loa phóng thanh của xe
dẫn đầu. Đặc biệt trong đoàn diễn hành ấy có cả múa Lân, Sư tử và ông Địa nữa.
Tôi nhớ mãi Nguyễn Tấn Hỷ đóng vai Tề Thiên dẫn đấu cả đoàn. Thằng này con
nhà võ nên nó cầm cây gậy múa may thật đẹp. Thỉnh thoảng đến ngã tư chúng tôi
dừng lại và đồng diễn bài Thể dục vòng, gậy thật hoành tráng..Tuổi thanh xuân
mà. Ấn tượng ấy không bao giờ quên trong lòng mỗi một chúng tôi cho dù thời
gian đã qua đi gần 40 năm rồi. Lại nữa, tôi còn nhớ có một đêm trường chúng tôi
bị cúp điện. Thấy vậy thầy giáo dạy Văn đã tập trung tất cả giáo sinh ở khu B
xã hội chúng tôi và trong đêm ấy thầy đã thuyết giảng cho chúng tôi nghe bài
Tiểu đội xe không kính. Chúng tôi ngồi dưới nền gạch và nghe thầy say sưa vì
thầy bình giảng thật hay, mặc cho không gian chung quanh tối thui như mực.
Trong khóa học chúng tôi cũng được nhà trường mời các nhà thơ như Xuân Diệu về
nói chuyện và bình thơ Trần Đăng Khoa, anh hùng Đinh Núp về kể chuyên đánh giặc…Những kỷ niệm ấy không bao giờ quên trong mỗi chúng
tôi…
Tôi vẫn còn nhớ mãi hình ảnh ngày ra trường của khóa
chúng tôi. Đó là ngày 8.1.1977, ngày cuối cùng chúng tôi có một ngày trọn vẹn ở
đất Qui Nhơn nặng nghĩa ân tình. Để rồi, sáng sớm hôm sau, ngày 9.1.1977 một
đoàn xe ca sẽ đến trường và đưa chúng tôi đi mỗi người một ngã. Sẽ có người lên
đất Tây Nguyên để gắn bó với công tác
giáo dục miền núi, sẽ có bạn ở lại đất Nghĩa Bình ( Quảng Ngãi và Bình Định) có
bạn sẽ về Quảng Nam- Đà Nẵng….
Tôi nhớ như in cái đêm hôm ấy, sau khi dọn dẹp, xếp
gọn các hành lý, tôi và Dũng hai đứa đi loanh quanh trong sân trường và từng
góc nhỏ của khuôn viên nhà trường, nơi mà hai đứa chúng tôi đã gắn bó một thời với
biết bao kỷ niệm êm đềm của tuổi đầu đời xa nhà học tập để mai ra trường giúp
ích cho đời.
Và cái đêm hôm ấy, đêm gì? Chúng tôi ngạc nhiên thực
sự ngạc nhiên. Vì là đêm chia tay của biết bao cặp từng hẹn hò trong quá trình
vào học tại trường. Từng góc nhỏ của khuôn viên rộng lớn của trường, từng gốc
cây trong sân trường đều có từng cặp đôi ôm nhau thắm thiết trong nước mắt chia
tay. Tuổi trẻ sôi nỗi thế đấy, mà cũng yêu mãnh liệt thế đấy. Sau này ra trường,
chúng tôi mới biết, từng cặp đã lén lút yêu nhau. Chính vì thế, mà ngay ở lớp
chúng tôi đã có 5 cặp trở thành vợ chồng với nhau sau khi ra trường. Và cho đến
nay vẫn sống hạnh phúc.
Sáng hôm sau, chúng tôi dậy thật sớm để chia tay nhau
và tạm biệt Qui Nhơn để về. Mới 5 giờ sáng mà sân trường đã rộn rã hẵn lên,
từng tốp giáo sinh chúng tôi, hành lý đã sẵn sàng từ đêm hôm trước, vội vã tập
kết xuống sân. Trong sân trường hàng chục chiếc xe ca lớn đã chờ sẵn chúng tôi
tự bao giờ.. Lại là những giây phút chia tay thật là buồn và cảm động. Nhiều
người bịn rịn vẫn không muốn về, nhiều cặp yêu nhau bây giờ công khai ra phết,
họ không sợ gì nữa khi mà cuộc chia tay của họ có biết bao giờ gặp lại hay
không. Tôi và Dũng cũng vậy. Dù chưa có người yêu hay một chút tình cảm với cô
nào ở lớp nhưng chúng tôi cũng thật buồn khi phải tạm xa mái trường một thời kỹ
niệm của tuổi thanh niên. Khi xe bắt đầu nổ máy thì tiếng khóc của ai đó bật
lên thật to và tiếng thổn thức ấy như một dây chuyền lan tỏa ra khắp xe khác.
Những tiếng thổn thức đã kìm nén trong những trái tim giờ đây đã khóc thành
tiếng. Các xe lần lượt chuyển bánh lên đường. Chiếc về Tây Nguyên, chiếc về
Khánh Hòa, chiếc về Quảng Ngãi.
Tuần lễ sau, lớp Quảng Nam Nam
Chặng đường dạy-học của tôi tiếp đó với biết bao buồn
vui, vất vả, bận rộn. Rồi năm tháng cũng
đã qua đi. Địa bàn Hội An tôi đã đi qua gần như trọn vẹn, kể cả Cù Lao Chàm tôi
cũng đã công tác 2 năm. Cuối cùng của đời dạy học cấp trên cũng thương tình cho tôi về xứ Cẩm
Nam ven sông Thu Bồn, ngó qua phố cổ. Trường này chỉ có 8,9 lớp cấp hai, làm
quản lý cũng đỡ vất vả hơn những trường khác. Và như vậy, bây giờ chỉ còn chờ
ngày về hưu là vừa. Đến bây giờ tôi cũng chỉ còn 3 học kỳ nữa là nghỉ theo chế
độ thôi, trong khi bạn bè cùng lớp nhiều đứa đã nghỉ hưu tự bao giờ, nhất là
mấy chị em nữ nghỉ ở tuổi 55. Hôm họp lớp lần đầu tiên vào tháng 6 vừa qua ở Đà
Nẵng, nhiều đứa đã mất như Liễu, Đạt, Vũ… chúng tôi không khỏi bùi ngùi, xúc
động khi nghe tin bạn bè mình như thế. Cũng có đứa nay đã làm quan quản lý như
Dũng ở Phòng GD-ĐT, Phùng làm HT, Cư quản lý ngành thiết bị của thành phố, Thùy
HP suốt đời, Lữ Bằng thì chuyển qua giám
đốc xuất nhập khẩu Đà Nẵng,… Và biết bao đứa đã thành đạt khi chuyển ngành hoặc
bỏ nghề giáo ra làm nghề tự do như Hòa Palace, Cư doanh nghiệp..
Thoáng chốc đời người rồi cũng đi qua, hôm nay nhân
dịp họp lớp , tôi có đôi điều tâm sự tản mạn cho một thời đã qua với biết bao
kỷ niệm của tuổi thanh niên, những kỷ niệm xưa cứ như cuốn phim quay chậm ùa
về, tranh thủ ngồi vào bàn phím để những giòng chữ mang theo những kỷ niệm êm
đềm của ngày xưa cứ tuôn trào. Viết mấy cũng
không đủ cho những kỷ niệm ngày xưa.. Thôi đành khép lại ở đây để còn phải lo
cho cơm, áo, gạo, tiền của cuộc đời thường nhật nữa. Những ai là bạn cũ cùng
thời nếu có đọc cũng xin mạo muội bỏ qua cho những phút giây lãng mạn sôi động
của mình.
Chào thân
thương tất cả các bạn nhé!
Hội An, tháng sáu năm 2014
Trương Kim
(Nguyên Hiệu trưởng
các trường THCS Cẩm Nam, Cù Lao Chàm ở Hội An)
Các bạn xem Video clip về buổi họp mặt, xin copy vào đường dẫn dưới đây và dán vào thanh công cụ ở trên để xem:
https://www.youtube.com/watch?v=AJktRVyXgbA
https://www.youtube.com/watch?v=AJktRVyXgbA
